ندای لرستان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
با انتشار ویدیوی گفتوگوی جدید سردار عزیز جعفری، فرمانده پیشین سپاه بار دیگر این شخصیت نظامی مورد توجه رسانهها قرار گرفته است. درباره مردی که نشریه فارین پالیسی او را در لیست 100 چهره قدرتمند جهان قرار داد، چه میدانیم؟
انتشار قسمت جدیدی از برنامه ماجرای جنگ و گفتوگو با عزیز جعفری، فرمانده پیشین سپاه پاسداران، هم نکات تازهای از رخدادهای تازهای از منطقه در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است و هم شخص سردار جعفری دوباره در مرکز توجه.
عزیز جعفری در این گفتوگو همان لحن همیشگیاش در مصاحبهها را دارد. پاسخهای صریح، کوتاه و قاطع. بیش از 4 دهه پوشیدن لباس نظامی در ادبیات او بهطور کامل مشهود است. در ابتدای این گفتوگو او به صریحترین سوال مجری برنامه پاسخی سریع میدهد. وقتی جواد موگویی به او میگوید که این مساله در بخشی از اذهان عمومی مطرح است که سقوط اسد در سوریه و رخدادهای بعد از آن در منطقه و در نهایت حمله اسراییل به ایران به دلیل این بوده که سردار قاآنی نتوانست در مسیر سردار سلیمانی حرکت کند، جعفری بلافاصله با اطمینان این دیدگاه را رد کرده و توضیحی مهم میدهد: « اگر حاج قاسم سلیمانی حضور داشت، شرایط سوریه متفاوت میشد، اما من معتقدم تغییری که در اراده شخص بشار ایجاد شده بود، به حدی جدی بود که حتی حاج قاسم هم نمیتوانست آن را تغییر بدهد.»
جعفری در ادامه این بحث از جلسهای یاد میکند که پیش از این رسانهای نشده بود: « تلاشهایی برای تقویت و مشاوره به دولت سوریه انجام شد. حتی در جلسهای که با حضور سید حسن نصرالله، سردار سلامی و برخی از فرماندهان مقاومت برگزار شد، این موضوع مطرح گردید، اما بشار اسد هیچ استقبالی از آن نشان نداد. ما خطر را به او گوشزد کرده بودیم، اما نپذیرفت.»
فرمانده پیشین کل سپاه پاسداران در همین گفتوگو ضمن بازخوانی رویدادهای آغازین تهدید داعش علیه دمشق تاکید میکند که «بشار قبول نمیکرد که مردمش مسلح شوند تا زمانی که تهدید داعش به نزدیکی کاخها رسید ـ آن زمان شهید همدانی و حاج قاسم حضور داشتند ـ ما چند بار به او گفتیم مردم را مسلح کنید، اما ایشان قبول نکرد. حتی پیشنهاد دادم که فرمانده کل سپاه به همراه دیگران بروند و موضوع را مطرح کنند، اما ایشان گفت: بگذار حالا که تهدید نزدیک کاخ شده، من خودم میروم و یک بار دیگر مطرح میکنم. وقتی خطر خیلی نزدیک شد و ایشان عملا تماس گرفت، اینبار پذیرفت؛ از لحظهای که بشار موافقت کرد مردم مسلح شوند، تنها چند روز طول کشید که عقبنشینیها از نقاط حساس آغاز و پسزدن داعش شروع شد. وقتی آن احساس تهدید واقعی شد، او همان ارادهای را که در سالهای 92 داشت، بازیافت و همکاری کرد.»
جعفری در همین گفتوگو صراحتا از تغییر فرم همکاریهای اسد با حزبالله و مقاومت میگوید و یادآوری میکند که «وقتی اراده در رأس حکومت از بین میرود، طبیعی است که مجموعه کشور آسیب میبیند. ارادهای که پنج تا هفت سال قبل وجود داشت، دیگر در او دیده نمیشد.»
نکات مهم این گفتوگو اما تنها با موضوع سوریه و اسد در اظهارات جعفری محدود نیست. در همین مصاحبه او میگوید که ما از سال 70 میدانستیم با اسراییل به جنگ خواهیم رسید و آغاز تقویت توان موشکی و پهپادی از اوایل دهه 80 روایت مفصلی ارائه میدهد.
عزیز جعفری؛ مهندسی که سپاهی شد
نام اصلی عزیز جعفری «محمدعلی» است. متولد 10 شهریور 1336 در شهر یزد . پدرش از معماران سنتی یزد بود و او نیز پس از دریافت مدرک دیپلم متوسطه، در سال 1354 در رشته مهندسی معماری در دانشگاه تهران پذیرفته شد. دانشجو بود که در سال 1357 همراه با علیرضا افشار به نمایندگی از سوی انجمن اسلامی دانشجویان، به جمع تسخیرکنندگان سفارت امریکا پیوست. در همان سالها به هیات مرکزی بسیج وارد شد و پس از چندی نیز به واحد پاسداران انقلاب فرهنگی راه پیدا کرد و عضو واحد اطلاعات سپاه پاسداران شد و به کردستان رفت.
ورود رسمی او به واحدهای رزمی سپاه پاسداران از خرداد 1360 است. در جنگ ایران و عراق ابتدا مدتی فرمانده قرارگاه غرب بود، سپس فرماندهی قرارگاه نجف را برعهده گرفت. علاوه بر این او فرماندهی تیپهای عاشورا، معاونت سپاه شوشتر و فرماندهی قرارگاه قدس را نیز مدتی عهدهدار بود. مشارکت در عملیات کربلای 4 و 5 که به مجروح شدنش منجر شد، بخشی دیگر از کارنامه جنگی اوست. از او به عنوان یکی از طراحان عملیات کربلای 4 نام برده میشود. نقشی که باعث شده تا به او صفت «فرمانده جنگهای نامتقارن» در دوران جنگ ایران و عراق را بدهند.
جعفری پس از بهبودی، به ستاد سپاه پاسداران منتقل شد و چندی در سمت معاون عملیات در ستاد مرکزی سپاه فعالیت کرد. او سپس به فرماندهی نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی رسید. در بازگشت از جبهه در سال 1371 موفق به اخذ مدرک کارشناسی در رشته معماری شد و در طول سالهای بعد، دوره کارشناسی ارشد فرماندهی را نیز در دانشگاه امامحسین به پایان رساند و 12 سال فرمانده کل سپاه پاسداران را برعهده داشت .
در تیرماه سال 1396 جعفری در مراسم تودیع و معارفه فرمانده سپاه محمد رسولالله تهران بزرگ، از تمدید حکم فرماندهی خود بر سپاه پاسداران به مدت سه سال دیگر خبر داد اما دو سال بعد دوره حضور او در این سمت به سر آمد و در یکم اردیبهشت 1398 طی حکمی از سوی رهبری از فرماندهی کل سپاه به قرارگاه فرهنگی و اجتماعی بقیهاللهالاعظم منتقل و حسین سلامی جایگزین وی شد.
ازدواج پرماجرا در میانه جنگ ایران و عراق
عزیز جعفری در گفتوگویی با خبرگزاری فارس درباره ماجرای ازدواج خود گفته است: «در همان ایام، از نیروهای اعزامی به جبهه سوسنگرد برادری روحانی بود از اهالی بابلسر که برای تبلیغ به جبهه اعزام شده بود. نامش شیخ غلامحسین بشردوست بود. از آن روز حاج آقا بشردوست، علاوه بر اداره امور فرهنگی - تبلیغی سپاه سوسنگرد، شده بود پای ثابت عملیات نظامی و شناساییهایی که در منطقه انجام میدادیم. از سربند همان عملیاتها و کارهای مشترک، رفاقت عمیقی هم بین ما دو نفر شکل گرفت. دست بر قضا، حمید تقوی -که تا قبل از آمدن حاجآقا دنبال سروسامان دادن به زندگی من بود - تحقیقاتی انجام داد و فهمید آقای بشردوست یک خواهر دمبخت دارد. حمید دنبال فرصتی بود تا در این باره ندا را به حاجآقا بدهد که بعله، ما دنبال شخصی مناسب برای همسری آقای جعفری هستیم و اگر این شخص همشیره شما باشد، چه بهتر از این! بالاخره هم این مطلب را به آقای بشردوست انتقال داد. بعد از اینکه حمید، قضیه را به حاجآقا گفت، من هم از فرصت استفاده کردم و طی گفتوگویی خودمانی، نیم شوخی و نیم جدی به ایشان گفتم: «حاج آقا، شنیدهام مازندران جای خوش آب و هوایی است؛ به خصوص شهر بابلسر که خیلی از آن تعریف و تمجید میکنند.
اگر اجازه بدهید، میخواهم بیایم از نزدیک شهر شما را ببینم. چون از قدیم گفتهاند: شنیدن کی بود مانند دیدن!» از آنجا که آقای بشردوست فرد باهوش و سریعالانتقالی بود، گوشی دستش آمد و گفت: «قدمت روی چشم! هر وقت فرصت داشتی بگو تا به اتفاق هم برویم بابلسر.»
بعد از آن جلسه معارفه دیگر معطل نکردیم و سریع به تهران برگشتم و تلفنی با خانوادهام در یزد تماس گرفتم. یادم است گوشی تلفن را مادرم برداشت. وقتی موضوع را به ایشان گفتم با صدای بلند خندید و گفت: پسرجان تو داری توی جبهه میجنگی یا رفتی دنبال زن گرفتن؟ گفتم: مادرجان هم دارم میجنگم و هم دارم زن میگیرم... عزیز من جبهه جنوب کجا و بابلسر کجا؟ اصلا میفهمی چه داری میگویی؟ تازه دو تا برادر بزرگتر از خودت هم داری که هنوز زن نگرفتهاند. تو چطور میخواهی زودتر از آنها زن بگیری؟ گفتم مگر چه عیبی دارد که من زودتر از داداشهایم خطشکنی کنم؟ گفت: عیبی که ندارد عزیزم؛ هر طور خودت صلاح میدانی همان جور عمل کن.» حاصل این ازدواج دو فرزند - یک دختر و یک پسر- شد.
دستاوردهای موشکی در دوران فرماندهی جعفری
بعد از اتمام دوره مسوولیت عزیز جعفری در سپاه پاسداران، خبرگزاری تسنیم در گزارشی تغییرات و دستاوردهای موشکی سپاه در این دوران را تشریح کرد.
در این گزارش قید شده است که «ازجمله اقدامات مهم سپاه در یک دهه اخیر تقویت یگان موشکی نیروی هوافضای سپاه بوده است، از این رو موشکهای بالستیک خرمشهر، خلیج فارس، هرمز یک و دو، قیام، فاتح مبین، عماد، فاتح313، دزفول و ذوالفقار و موشکهای کروز سومار و هویزه در این دوره تولید شدند و به بهرهبرداری رسیدند که در برخی از عملیاتهای موشکی از برخی از این موشکها استفاده شد. در دوره فرماندهی سرلشکر جعفری، قرارگاهی با عنوان محرومیتزدایی به فرماندهی خود وی در سپاه تشکیل شد که در نیروها و سپاههای استانی نیز قرارگاه محرومیتزدایی شکل گرفت. نیروی زمینی سپاه یکی از مهمترین یگانهای سپاه بود که محرومیتزدایی را در راستای تأمین امنیت پایدار در مرزهای کشور بهخصوص در مرزهای جنوبشرقی و شمالغربی کشور در دستور کار قرار داد. سازمان بسیج مستضعفین نیز در دهه فجر سال گذشته اجرای 40 هزار پروژه محرومیتزدایی را به مناسبت چهلمینسالگی انقلاب اسلامی آغاز کرد.
سال 1388 و دو سال پس از انتصاب سرلشکر جعفری به فرماندهی کل سپاه، نیروی هوایی سپاه به نیروی هوافضای سپاه تغییر یافت و سردار امیرعلی حاجیزاده به عنوان فرمانده این نیرو منصوب شد.
علاوه بر این دیگر یگانهای نیروی هوافضای سپاه نیز تقویت شد. تجهیز یگان هوایی هوافضای سپاه به جنگندههای جدید و تجهیز آن جنگندهها به بمبها و موشکهای جدید از جمله این اقدامات است. همچنین یگان پهپادی نیروی هوافضای سپاه در این دوره رشد قابلتوجهی داشت. در این دوره پهپادهایی تولید شد که در جبهه مقاومت نیز استفاده شد و در عملیاتهای برونمرزی سپاه که با مشارکت یگان موشکی انجام شد، پهپادهای شناسایی اطلاعات شلیک موشکها را به مراکز فرماندهی مخابره کردند.
او در گفتوگوی اخیر خود در برنامه ماجرای جنگ نیز در این باره تصریح کرده که «از اوایل دهه 80 به بعد، بحث تقویت توان موشکی و پهپادی آغاز شد. آنچه در دسترس بود بهتدریج توسعه یافت و از نیمههای دهه 80 و اوایل دهه 90 تلاشها برای دستیابی به مرزهای فناوری موشکی شتاب گرفت. در واقع نیروی هوافضای سپاه با هدایت مقام معظم رهبری روی دو محور موشک و پهپاد متمرکز شد و ستاد کل نیز بر تقویت این ظرفیت تأکید داشت.ما در بسیاری از زمینهها محدودیتی در توسعه برد موشکی نداشتیم، اما مراقبتها و ملاحظاتی از سوی رهبری وجود داشت؛ از جمله اینکه بردها را تا حدودی فراتر از نیاز منطقهای افزایش ندهیم تا اروپاییها احساس تهدید نکنند. به هر حال تهدید منطقهای ما عمدتا در برد حدود 2000 کیلومتری نبود؛ دشمنان منطقهای مانند اسراییل و پایگاههای امریکا در شعاعی مشخص حضور داشتند و لزومی به تحریک فراتر از آن دیده نمیشد.تصمیمگیریهای کلان رهبر انقلاب و شفافسازی ماموریتها میان ارتش و سپاه، مسیر توسعه توان موشکی و پهپادی را مشخص کرد و باعث شد جمهوری اسلامی ایران راهبردی متناسب با تهدیدات نامتقارن پیشرو اتخاذ کند.»
در گزارش مرور دوران فرماندهی جعفری در سپاه، نکته مهم دیگری درباره رخدادهای دوران فرماندهی جعفری قید شده است؛ اقدامات سپاه برای برخورد با داعش در سوریه: « سال 1389 داعش و دیگر گروههای تکفیری در سوریه اقدام به انجام عملیاتهای تروریستی و ایجاد ناامنی در آن کشور کردند که در پی این اقدامات، دولت سوریه از جمهوری اسلامی ایران درخواست کمک کرد و نیروهایی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان مستشار در سوریه حضور پیدا کردند، تداوم حضور نیروهای ایرانی در سوریه و عراق و مقابله با تروریسم موجب شد تا در پاییز سال 1396 سردار سرلشکر قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه در نامهای به فرمانده معظم کل قوا پایان سیطره داعش را رسما اعلام کند»
جعفری در همان زمان در اظهاراتی در این رابطه توضیح داده است که « پیروزی اخیر بهمعنای نابودی کامل و صددرصدی داعش نیست بلکه نابودی حاکمیت داعش است و این دو با هم تفاوت دارد، امروز حاکمیت داعش تمام شده و دیگر سرزمین و شهر و روستایی در دستش نیست ولی داعش از بین نرفته و این حضور پراکنده تفکر داعشی در منطقه گسترش پیدا میکند و بهصورت گروههای پراکنده به کشورهای مختلف با حمایت امریکا و اسراییل و سردمدارانشان میروند، لذا در کشورهای مختلف باید آمادگی جهت مقابله با ناامنیها و عملیاتهای چریکی و انتحاری باشد.»
دستگیری تفنگداران امریکایی در خلیجفارس
در دوره فرماندهی جعفری، ماجرای دستگیری تفنگداران امریکایی در آبهای سرزمینی ایران اتفاق افتاد. 22 دی ماه سال 94، دو فروند قایق امریکایی که حامل 10 تفنگدار بود، توسط نیروی دریایی سپاه متوقف و دستگیر شدند. سرلشکر جعفری فرمانده وقت سپاه در این رابطه گفت: «با دستگیری تفنگداران امریکایی، دشمن خوار و ذلیل شد .»
تسنیم درباره این موضوعی در گزارشی در سالهای بعد تاکید کرده است: « در پی این اقدام پاسداران نیروی دریایی سپاه، فرمانده معظم کل قوا به فرماندهان نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که متجاوزان امریکایی را بازداشت کرده بودند، نشان فتح اعطا کردند. فرمانده معظم کل قوا همچنین با تشویق درجه و ارشدیت به سایر فرماندهان و کارکنان مربوط به این عملیات حسب درخواست ستاد کل نیروهای مسلح موافقت کردند.»
گزارش خبرگزاری تسنیم از اقدامات سپاه در دوران فرماندهی جعفری در سال 1388
در بخش دیگری از گزارش تسنیم در مرور کارنامه سردار جعفری قید شده است که «از دیگر اقدامات و اتفاقات مهمی که در دوران فرماندهی سرلشکر جعفری روی داد میتوان به فتنه سال 88 اشاره کرد که در پی این فتنه، سپاه علاوه بر تأمین امنیت مردم و شهرها، مقابله با جنگ نرم دشمن را دستور کار قرار داد و بدین منظور تشکیلاتی را ایجاد کرد. همچنین با روی کار آمدن سرلشکر جعفری ساختار نیروی مقاومت بسیج به سازمان بسیج مستضعفین تغییر یافت و سپاههای استانی ساختاری مستقلتر و عملگراتر پیدا کردند که در مواقع ضرورت میتوانستند به سرعت وارد عمل شوند و اقدامات لازم را انجام بدهند.»
دی ماه سال 1392 جعفری در سومین مجمع عالی بسیج پیشکسوتان جهاد و شهادت با تاکید بر اینکه «فتنه سال 88، تقابل دو دیدگاه ارزشی - انقلابی و سازشی و منفعل وابستگان به اجنبی بود که این تقسیمبندی و مرزبندی در بیانات مقام معظم رهبری وجود دارد» تاکید کرد که «درایام فتنه سال 88، چه ظلمهایی که نسبت به امام (ره)، رهبری و نظام اسلامی روا داشته نشده است.»
او همچنین درباره رویکرد سردار سلیمانی در ایام بعد از انتخابات سال 88 نیز گفته است: «در سال 88 وقتی که فتنه گستردهتر و عمیقتر و خطرناکتر میشود، با وجودیکه ماموریتهای او از سال 85 در منطقه خیلی بیشتر شده بود، در ایام فتنه هرگاه میآمد ایران خیالش راحت نبود و خاطرم هست در قرارگاه ثارالله- قرارگاه امنیتی تهران- حضور پیدا میکرد و دغدغه داشت و تلاش میکرد ماجرا را آرام کند و حتی بارها به من گفت که آمادگی هرنوع ماموریتی را دارم . البته نیازی به نقشآفرینی او در صحنه نبود، اما بیشتر نقش سیاسی و دیپلماسی داخلی را به خوبی انجام میداد؛ اما بهشدت ناراحت و عصبانی از کلیت این حرکت و حامیان فتنه 88 بود.»
آذر ماه سال 1400 نیز جعفری در اجتماع بسیجیان استان همدان نیز گفت: «نقش دیگر بسیجیان در از بین بردن ناامنیهای بعد از جنگ همچون فتنه سال 88 بود و در این حوادث بسیجیان «نقشآفرینی موثر، گسترده و سازماندهی شده و آموزش دیده شده» داشتند. مردم در بحرانهای مختلف نقشآفرینی کردند و در هر کدام از حوادثی که در طی دوران انقلاب رخ داده اگر حضور مردم نبود ضربه بزرگی به نظام میخورد»
بر اساس گزارش تسنیم و فارس، اتحادیه اروپا در (23 فروردین1390 ) 32 مقام ایرانی از جمله محمدعلی جعفری را تحریم کرد و در حکمی عجیب دستور توقیف اموال این مقامات در اروپا را نیز صادر کرد. در 7 مهر 1389 نیز وزارت خزانهداری ایالات متحده امریکا محمدعلی جعفری را با ادعای اتهام نقض حقوق بشر به دلیل حضور در رخدادهای بعد از انتخابات ریاستجمهوری سال 1388 تحریم کرد.
عزیز جعفری و فایل صوتی
بهمن ماه سال 1400 فایل صوتی از جلسهای میان سرلشکر محمدعلی جعفری و سرتیپ صادق ذوالقدرنیا منتشر شد که گفتوگوها از اختلاف نظر فرماندهان ارشد سپاه در نحوه برخورد با مسائل اقتصادی و موارد موسوم به فساد مالی حکایت داشت. محتوای گفتوگو مربوط به سال 1397 بود و درباره هولدینگ یاس در آن صحبت میشد و عزیز جعفری تاکید بر لزوم پیگیری موضوع برای شفاف شدن ماجرا و جلوگیری از طرح اتهامات بیاساس علیه سپاه میشود.
تاکید بر مقابله با بیحجابی
در اسفند سال 1402 عزیز جعفری به عنوان فرمانده قرارگاه بقیهالله سپاه پاسداران تاکید کرد که فعالیت «آمران به معروف» نه تنها در متروی تئاتر شهر تهران متوقف نخواهد شد بلکه به سایر ایستگاههای مترو نیز توسعه خواهد یافت. او روز جمعه، 18 اسفندماه، در جمع «آمران به معروف و ناهیان منکر» با بیان اینکه «با همکاری شهرداری تهران در کنار متروی تئاترشهر، در سایر ایستگاههای مترو هم باید فعالیت خود را شروع کنیم» گفت که «میخواهیم با توسعه اقدامات خود، زودتر بساط فتنه بیحجابی را خنثی کنیم.» فرماندهکل پیشین سپاه پاسداران همچنین تاکید کرد که «عدم رعایت حجاب میتواند تیشه به ریشه انقلاب بزند.» جعفری اعتراضهای سال 1401 را نیز «فتنه» توصیف کرد و با اشاره به اینکه طی آن «بسیاری از مسوولان و بخشی از مردم مردود شدند و برخی از مومنین هم حتی دچار تردید شدند»، افزود: «مطمئن باشید این فتنه به صورت کامل جمع خواهد شد.»او در بخش دیگری از این سخنرانی گفت «حسرت میخورم که به دلیل مشکل جسمی نمیتوانم در کف میدان همراه شما باشم. من هم وظیفه خود میدانم که در خیابان همراه شما امر به معروف و نهی از منکر» کنم. جعفری همچنین اردیبهشت سال 1403 با حمایت از «طرح نور» تأکید کرد: در همه ماموریتهای فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی امکان اشتباه وجود دارد، با تذکر رهبر انقلاب اشتباهات «طرح نور» رفع میشود نه اینکه کل طرح زیر سوال برود، بنابراین وظیفه همه است که از این کار حمایت بکنند.
جعفری در لیست 100 چهره قدرتمند جهان
نام جعفری به عنوان یکی از پنج شخصیت ایرانی که در فهرست 500 نفر از قدرتمندترین افراد جهان که از سوی نشریه امریکایی فارن پالیسی منتشر شده است، دیده میشود. کتاب کالکهای خاکی مجموعه خاطرات محمدعلی جعفری از کودکی تا عملیات آزادسازی خرمشهر در تیرماه سال 1392 رونمایی شد. «کالکهای خاکی» در یازده فصل متنی، یک فصل عکس و سند منتشر شده است. فصل اول با عنوان بچه نجفآباد یزد، به دوران کودکی تا نوجوانی جعفری، همچنین آداب و رسوم مردم یزد و جغرافیای این استان میپردازد. فصل دوم با عنوان دانشکده هنر، فصل سوم با عنوان خمینیای امام، فصل چهارم با عنوان دانشجوی خط امام، فصل پنجم با عنوان در انقلاب فرهنگی، فصل ششم شکست حصر سوسنگرد، فصل هفتم پیروزی یک تفکر، همسر یا همسنگر، تیپ یک عاشورا، با قرارگاه عملیاتی قدس در نبرد فتح و الی بیتالمقدس، از دیگر عناوین بخشهای این کتاب است. بخش پایانی کتاب کالکهای خاکی اختصاص به عکسهایی از مراحل مختلف زندگی جعفری دارد .
بازار ![]()