ندای لرستان - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
کارشناسان هشدار داده‌اند که پایتخت ایران، ممکن است تنها چند هفته تا «روز صفر» فاصله داشته باشد، روزی که آب لوله‌کشی برای بخش‌های بزرگی از شهر احتمالا قطع می‌شود. در حالی‌که مخازن اصلی آب به‌سرعت در حال کاهش هستند، مقام‌های دولتی برای کاهش مصرف آب تلاش می‌کنند و مردم، با نگرانی، در حال صرفه‌جویی هستند تا از یک فاجعه اجتناب کنند.
بر اساس گزارش سی‌ان‌ان، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، روز دوشنبه در جلسه هیئت دولت گفت: «اگر امروز تصمیم‌های فوری نگیریم، در آینده با وضعیتی روبه‌رو خواهیم شد که قابل حل نخواهد بود».
شیرهای خشک، دریاچه‌های خالی، شهرهای تعطیل؛ گزارش نیویورک تایمز از بحران آب در ایراناکوایران: ایران درگیر یک بحران شدید آب است، علاوه بر کمبود انرژی چندماهه که منجر به قطع برنامه‌ریزی‌شده روزانه برق در سراسر کشور شده است. ایرانیانی که هنوز از جنگ 12 روزه با اسرائیل و ایالات متحده در ماه گذشته به زندگی عادی بازنگشته‌اند، اکنون باید با نبود امکانات اولیه زندگی مواجه شوند.
به گفته کاوه مدنی، مدیر مؤسسه آب، محیط زیست و سلامت دانشگاه ملل متحد کم‌آبی در این کشور خشک، مسئله‌ای ذاتی است. تفاوت این‌جاست که این‌بار بحران، پایتخت را هدف گرفته است. کارشناسان نگرانند که اگر سطح مصرف کاهش نیابد، تهران، شهری با حدود 10 میلیون جمعیت، ممکن است با قطع آب مواجه شود. به گفته مدنی: «ما داریم درباره احتمال وقوع روز صفر ظرف چند هفته صحبت می‌کنیم.».
دلایل بحران آب
این بحران ریشه در ترکیبی از عوامل دارد، از جمله دهه‌ها مدیریت نادرست منابع آبی، سیاست‌گذاری‌های غیراصولی، و عدم توازن شدید میان عرضه و تقاضا. تغییرات اقلیمی هم این بحران را تشدید کرده‌اند. ایران اکنون یکی از بدترین دوره‌های خشکسالی ثبت‌شده در تاریخ خود را تجربه می‌کند و در پنجمین سال پیاپی خشکسالی است.
ماکسیمیلیانو هررا، اقلیم‌شناس و مورخ هواشناسی، گفته است که دمای هوا در برخی مناطق کشور در ماه جاری به بالای 122 درجه فارنهایت (نزدیک 50 درجه سانتی‌گراد) رسیده است. «ایران به‌طور مداوم در وضعیت رکوردشکنی گرما قرار دارد».
پیامدهای فوری در تهران
محمدصادق معتمدیان، استاندار تهران، دوشنبه گذشته اعلام کرد که فشار آب در این شهر تقریباً به نصف کاهش یافته و حدود 80٪ خانوارها تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. در ساختمان‌های بلند، این کاهش فشار اغلب به معنای قطع کامل آب است. مردی که در طبقه چهاردهم زندگی می‌کند می‌گوید شیرهای آب خانه‌اش اغلب کاملاً خشک هستند.
گزارش «بلومبرگ» از بدترین خشکسالی ایران در یک قرن گذشتهاکوایران: بلومبرگ بحران آبی ایران را نتیجه دهه‌ها گسترش صنعتی بدون محدودیت، تغییرات اقلیمی و تحریم‌ها دانسته است.
کاوه مدنی تأیید کرد که اکنون آب با تانکر به برخی نقاط تهران منتقل می‌شود، و خانواده‌هایی که توان مالی دارند، در حال نصب مخازن ذخیره آب در خانه‌ها هستند. «ما هرگز چنین وضعیتی در تهران نداشته‌ایم. این بحران کاملاً جدید است.»
واکنش دولت
در هفته گذشته، دولت یک روز تعطیلی عمومی در استان تهران و چند منطقه دیگر اعلام کرد تا مصرف آب و برق کاهش یابد. اکنون، دولت در حال بررسی تعطیلی‌های بیشتر است، به این امید که تقاضای آب کاهش یابد. کارشناسان حوزه آب، سوءمدیریت را یکی از عوامل اصلی بحران فعلی می‌دانند.
امیر آقاکوچک، استاد مهندسی عمران و محیط‌زیست و علوم سامانه زمین در دانشگاه کالیفرنیا، ارواین، می‌گوید: «فعالیت‌های انسانی، از جمله برداشت بیش‌ازحد از منابع آب زیرزمینی، روش‌های ناکارآمد کشاورزی و مصرف کنترل‌نشده آب در شهرها، منطقه را به‌سمتی سوق داده‌اند که فقط می‌توان آن را ورشکستگی آبی توصیف کرد.»
کاوه مدنی نیز با این دیدگاه موافق است. او می‌گوید: «ما با ورشکستگی آبی مواجهیم، چون دیگر نمی‌توان اسمش را بحران گذاشت. این وضعیتی است که بخشی از خسارت‌های آن غیرقابل‌برگشت است.»
در تهران، به‌قدری از آبخوان‌ها برای تأمین جمعیت رو‌به‌رشد شهر برداشت شده که بخش‌هایی از پایتخت در حال فرونشست هستند، این فرونشست گاه تا بیش از 25 سانتی‌متر در سال می‌رسد. به گفته آقاکوچک: «پایتخت ایران با یک عدم‌تعادل ساختاری و بلندمدت مواجه است که بنیان‌های امنیت آبی برای ساکنانش را تهدید می‌کند». تغییرات اقلیمی هم شرایط بد را بدتر کرده‌اند.
بارش در ایران در سال جاری بیش از 40٪ نسبت به میانگین بلندمدت کاهش یافته، و بنا بر گزارش خبرگزاری نیمه‌رسمی مهر، شرکت آب منطقه‌ای تهران اعلام کرده که مخازن سدهایی که آب پایتخت را تأمین می‌کنند تنها حدود 21٪ ظرفیت خود را دارا هستند.
عباس علی‌آبادی، وزیر نیروی ایران، به نقل از مهر گفته است که تمام استان‌های کشور به‌جز یکی، با تنش آبی مواجه‌اند. او در پاسخ به سؤال درباره احتمال جیره‌بندی آب گفت: «امیدوارم به این نقطه نرسیم.»
کارشناسان می‌گویند هیچ راه‌حل ساده‌ای برای این بحران وجود ندارد. مدنی می‌گوید دولت بیشتر به اقدامات مسکن‌گونه روی آورده، مانند پروژه‌های جدید انتقال آب. او اضافه می‌کند که راه‌حل‌های فنی مانند آب‌شیرین‌کنی و بازیافت فاضلاب باید بخشی از رویکرد باشند، اما «این‌ها فقط مدتی علائم را تسکین می‌دهند، نه این‌که علت را درمان کنند». او خواهان اصلاحات کلان اقتصادی برای فاصله گرفتن از کشاورزی پرمصرف آب که در حال حاضر حدود 90٪ از مصرف آب ایران را تشکیل می‌دهد، به‌سوی خدمات و صنایع با مصرف کمتر آب است. مدنی می‌گوید چنین اصلاحاتی احتمالاً بسیار دردناک و پرهزینه خواهد بود، هم از نظر اقتصادی و هم سیاسی، و تحت شرایط فعلی حکومت بسیار بعید است این اتفاق رخ دهد.
در نهایت، آقاکوچک می‌گوید ریشه‌های بحران صرفاً محیط‌زیستی یا فنی نیست، بلکه «عمیقاً سیاسی و ساختاری» است: «بحران آب ایران را نمی‌توان از بحران گسترده‌تر جدا کرد». در حال حاضر، کشور چشم به پاییز دوخته و امید دارد باران برسد. مدنی می‌گوید: «اگر تهران تا پایان سپتامبر دوام بیاورد، امیدی برای اجتناب از روز صفر وجود خواهد داشت».
بازار ![]()