ندای لرستان - خراسان / «5 درس رسانه‌ای از قهرمانی کشتی» عنوان یادداشت روز در روزنامه خراسان به قلم سید ناصر نعمتی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
رسانه‌های بین‌المللی چطور جلوی اعتبار ورزش ایران برای افزایش سرمایه نمادین ملی را می‌گیرند؟
قهرمانی تاریخی تیم ملی کشتی ایران در مسابقات جهانی زاگرب پس از 12 سال، یک دستاورد بزرگ ورزشی بود. با این حال نحوه پوشش این رویداد توسط رسانه‌های بین‌المللی اغلب تحت تأثیر فیلترهای سیاسی و رسانه‌ای قرار گرفت، به‌گونه‌ای که کارت اعتبار ورزشی روی میز سرمایه نمادین ملی جمهوری اسلامی ایران قرار نگیرد.
ورزش زیر سایه سیاست
برخی رسانه‌ها این خبر را به صورت کوتاه و استاندارد، در بخش ورزشی خود پوشش دادند و با تمرکز بر تیترهایی مانند: «ایران قهرمان جهان در کشتی آزاد شد» و «کشتی ایران در جهان درخشید» آن را منتشر کردند. اما چند رسانه، به ویژه آنهایی که رویکرد انتقادی به دولت ایران دارند مانند بی‌بی‌سی در گزارش‌های تحلیلی این پیروزی را در بستر سیاسی و اجتماعی پوشش دادند. بی‌بی‌سی با تیتر «شکستن طلسم 12 ساله کشتی آزاد ایران» خبر قهرمانی کشورمان را منتشر کرد اما مجری این شبکه در مصاحبه با خبرنگار ورزشی‌اش، این سوال را مطرح کرد که «با یک طلا قهرمان شدن آن هم قهرمان زودهنگام تا چه اندازه می‌شود گفت که واقعا این قهرمانی اتفاق افتاده است؟» ازنگاه نشانه‌شناسی اگر به سراغ اخبار این رسانه برویم، نکات مختلفی وجود دارد که به طور مثال می‌توان به تصویر خبر قهرمانی کشتی ایران اشاره کرد، تصویری که در آن از کشتی‌گیری استفاده شده که مدال برنز گرفته است!
بازار ![]()
تبدیل کشتی به سکویی برای انتقاد
ایران اینترنشنال برجسته‌ترین رسانه‌ای بود که از هیچ تصویر و خبری بهمنظور حاشیه‌سازی برای این قهرمانی نگذشت و در چارچوب کاملا سیاسی آن را روایت کرد. از حرکات دست و صورت مجریان صداوسیما هنگام پخش مسابقات گرفته تا توصیه‌های مربیان و رئیس فدراسیون به کشتی‌گیران! این رسانه از تعابیری استفاده می‌کرد تا میان این موفقیت‌ها و مردم ایران جدایی بیندازد، به طور مثال در خبری جالب به جای «فدراسیون کشتی» از تعبیر «فدراسیون علی دبیر» استفاده کرد.
فاصله از پوشش استاندارد
این رویکرد بازهم شعار رسانه بی‌طرف را به چالش کشید و نقش حامیان رسانه‌ای را پررنگ‌تر از قبل به نمایش گذاشت. گویی تلاشی هماهنگ وجود داشت که حساب این موفقیت را از جمهوری اسلامی ایران جدا کند. حتی زمانی که کشتی‌گیرها مصاحبه می‌کردند یا تصویری با پرچم، دور افتخار یا حرکات معنادار خلق می‌کردند از کنار پوشش موثر آن رد می‌شدند تا اعتباری به حساب سرمایه نمادین ایران اضافه نکنند. برخی دیگر از رسانه‌ها نیز از برجسته‌سازی این دستاورد ورزشی پرهیز کردند و با گزارش ساده خبری، کوتاه و بدون همراهی با موج خبری قهرمانی ایران پس از 12 سال؛ هم سعی کردند خبر را پوشش دهند و هم برای آن جایگاه ویژه‌ای قائل نشوند. یورونیوز، دویچه‌وله، العربیه، سی‌ان‌ان و رویترز از جمله رسانه‌هایی بودند که این رویداد معتبر جهانی را این گونه پوشش دادند تا چیزی به ورزش و سرمایه نمادین ملی ایران نیفزایند.
درس‌های زاگرب
پیروزی درخشان تیم ملی کشتی ایران در مسابقات جهانی زاگرب فراتر از یک دستاورد ورزشی، یک مطالعه موردی کامل برای فعالان حوزه رسانه و روابط عمومی است. تحلیل پوشش رسانه‌های بین‌المللی از این رویداد، درس‌های ارزشمندی دارد که می‌تواند برای تقویت «قدرت نرم» و روایت ایران در عرصه جهانی به کار گرفته شود.
1. تمرکز بر کاراکترها؛ سرمایه انسانی
واقعیت این است که جهان از گزاره «مردم ایران» فاصله نمی‌گیرد و راه درستِ روایت این پیروزی، تمرکز بر قهرمانانی است که از دل داستان تلاش و پیروزی آنان می‌توان جلوی آسیب‌زدن به تصویر این دستاورد مهم ورزشی را گرفت.
نحوه روایت باید بر محور قهرمانان میدان باشد چرا که مردم جهان با داستان‌های انسانی ارتباط برقرار می‌کنند. باید «چهره انسانی ایران» را در اولویت قرار داد.
2. درک «فرهنگ رسانه‌ای» مخاطب هدف
هر رسانه، مخاطب خاص خود را دارد. یک نسخه برای همه جواب نمی‌دهد. خبری که شبکه العربیه ممکن است آن را کمرنگ کند، الجزیره امکان دارد با احتیاط پوشش دهد و ایران اینترنشنال کاملاً آن را سیاسی کند. باید زمینه انتشار خبر در هر رسانه را مدنظر داشت. در پیوست رسانه‌ای این رویداد نمی‌توان به این موضوعات بی‌تفاوت بود و تیم ملی، فدراسیون و برنامه‌ریزان باید به پیامِ متناسب با خط مشی‌های مختلف توجه کنند.
علاوه بر جنبه‌های فنی، آمار و رقابت ورزشی می‌توان به صورت ظریف به پیشینه فرهنگی کشتی در ایران اشاره و حتی بر جنبه‌های هویت مشترک منطقه‌ای و فرهنگی نیز تأکید کرد.
3. تولید محتوای حرفه‌ای و «قابل استفاده»
نباید فراموش کنید که اگر شما محتوای باکیفیت ارائه ندهید، دیگران روایت خودشان را می‌سازند. برخی از رسانه‌ها از تصاویر آرشیوی یا کلیشه‌ای و کپی استفاده می‌کنند زیرا به محتوای حرفه‌ای دسترسی ندارند. باید بسته‌های رسانه‌ای کاملی شامل عکس‌ها و ویدئوهای باکیفیت در چارچوب روایی حرفه‌ای از مسابقات، لحظات اوج و شادی ورزشکاران، بیوگرافی کوتاه و جذاب از ورزشکاران و حتی مصاحبه‌های از پیش ضبط شده با کشتی‌گیران با زیرنویس انگلیسی آماده کرد.
این محتوا باید به راحتی در دسترس رسانه‌های خارجی قرار گیرد تا آن ها مجبور نباشند به منابع مخالف متوسل شوند. پیش‌بینی پس‌زمینه‌های سیاسی از آنجا مهم است که رسانه‌های بین‌المللی ممکن است پیروزی را با زمینه‌های حقوق بشری یا سیاست‌گذاری پیوند دهند؛ بنابراین آماده‌سازی پاسخ‌های مستدل و شفاف برای جلوگیری از تبدیل یک خبر ورزشی به بحث سیاسی ضروری است.
4. فعال‌سازی شبکه‌های اجتماعی
رسانه‌های اصلی اغلب روایت‌های موجود در فضای مجازی را دنبال می‌کنند. یک هشتگ پرطرفدار و وایرال شده می‌تواند توجه رسانه‌های بین‌المللی را جلب کند. تولید محتوای جذاب، ویدئوهای کوتاه و اینفوگرافی‌های حرفه‌ای در ترند جهانی تاثیرگذارند. این کار، روایت را مستقیماً به مخاطب جهانی می‌رساند و رسانه‌های اصلی را مجبور به دنباله‌روی می‌کند.
5. استفاده از رسانه‌های منطقه‌ای
شبکه‌های منطقه‌ای می‌توانند پیام ایران را در همسایگی بهتر منتقل کنند؛ لذا توجه به تولید محتوای عربی انگلیسی به صورت فنی و تحلیلی مؤثر است.
دستاوردهای بزرگ ورزشی ایران، فرصت‌های طلایی برای ارائه روایت هستند. باید پیش‌دستانه عمل کرد نه واکنشی و البته حرفه‌ای و مطابق با استانداردهای جهانی محتوا! اگر واقع‌بین باشید نمی‌توانید وجود فیلتر سیاسی را حذف کنید، اما می‌توانید آن را مدیریت کنید. تغییر زمینه گفتوگو از سیاست به سمت فرهنگ، تاریخ و ارزش‌های انسانی مشترک، نیازمند ظرافت رسانه‌ای است.این تجربه نشان داد قهرمانی در زمین کشتی تنها نیمی از نبرد است و نبرد دیگر، قهرمانی در عرصه روایت و تصویرسازی است که نیازمند استراتژی، خلاقیت و اجرای حرفه‌ای است.