فداکاری بی‌نظیر مورچه‌ها؛ سربازانی که برای نجات کلونی جان می‌دهند

ندای لرستان - در طیف وسیعی از گونه‌های اجتماعی، وقتی حیوانی بیمار می‌شود، خودش را از گروه دور می‌کند. با این حال، شفیره‌های مورچه‌ها قادر به حرکت نیستند، بنابراین آن‌ها یک سازوکار منحصربه‌فرد را توسعه داده‌اند که باعث می‌شود برای بهبود وضعیت کل لانه، جان خود را فدا کنند.

پژوهشگران در اتریش کشف کرده‌اند که وقتی یک شفیره مورچه با یک عفونت درمان‌ناپذیر آلوده می‌شود، یک بوی خاص آزاد می‌کند که فقط روی بیرون پیله‌ آن قابل شناسایی است. وقتی مورچه‌های کارگر شفیره را بررسی می‌کنند و با این بو مواجه می‌شوند، مشغول بازکردن پیله و ایجاد سوراخ‌های کوچک روی بدن شفیره با گاز گرفتن آن می‌شوند. سپس آن‌ها شفیره را با اسید فرمیک، یک سم ضدمیکروبی که مورچه‌ها تولید می‌کنند، ضدعفونی می‌کنند. اسید نه‌تنها هر اثری از عفونت را از بین می‌برد، بلکه خود شفیره را هم می‌کشد.
به نقل از نیواطلس، اریکا داوسون، نویسنده اول مطالعه از مؤسسه علم و فناوری اتریش (ISTA) می‌گوید: آن چه که در نگاه اول مانند فداکاری به نظر می‌رسد، در واقع برای ارسال‌کننده‌ سیگنال نیز سودمند است. این کار از همنشینانش که بسیاری از ژن‌ها را با او به اشتراک می‌گذارند محافظت می‌کند. با هشدار دادن به کلونی درباره عفونت مهلک‌شان، مورچه‌های در حال مرگ به کلونی کمک می‌کنند سالم بماند.
این یافته از این ایده پشتیبانی می‌کند که یک کلونی مورچه مانند یک اَبَراندام‌واره عمل می‌کند که در آن مورچه‌های فردی مانند سلول‌های بدن ما رفتار می‌کنند. در این مورد، پژوهشگران مورچه‌های کارگری را که فرایند ضدعفونی را انجام می‌دهند با سلول‌های ایمنی خود ما مقایسه می‌کنند که با سیگنال‌های شیمیایی به سلول‌های بیمار جذب می‌شوند. ایمنی‌شناسان این سیگنال را «من را پیدا کن و بخور» می‌نامند.
برای آزمایش کشف خود، دانشمندان، در همکاری با توماس اشمیت از دانشگاه وورتسبورگ، مولکول‌های بویایی را از شفیره‌های بیمار به پیله‌های شفیره‌های سالم منتقل کردند. همان‌طور که انتظار می‌رفت، مورچه‌های کارگر شفیره‌های دارای بوی بیماری را نابود کردند.
جالب اینجاست که پژوهشگران دریافتند فقط شفیره‌های مورچه‌های کارگر این بوی «من را پیدا کن و بخور» را آزاد می‌کردند. شفیره‌های مورچه‌ ملکه این بو را آزاد نمی‌کردند، زیرا پژوهشگران حدس می‌زنند، آن‌ها سیستم ایمنی قوی‌تری دارند و بهتر می‌توانند از عفونت جان سالم به در ببرند.
این پژوهش با یافته‌ دیگری از اوایل امسال هم‌راستاست که نشان داد مورچه‌هایی که با هاگ‌های قارچی آلوده می‌شوند شروع به فاصله‌گذاری اجتماعی از سایر مورچه‌ها در لانه می‌کنند، تا حدی که ورودی‌ها و تونل‌های متفاوتی برای لانه می‌سازند. همچنین مدت‌هاست که معلوم شده مورچه‌هایی که به پایان عمر خود نزدیک می‌شوند از لانه خارج می‌شوند تا بمیرند که فرایندی است که «فداکاری پایانی» نام دارد.