ندای لرستان - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
علی ایوبی| دنیای سیاست و اقتصاد ایران چنان درهم پیچیده و عجیب است که نمی‌توان به درستی عنوان کرد که ماندگاری یک‌ساله محمدرضا فرزین رئیس بانک مرکزی دولت مرحوم رئیسی در دولت چهاردهم را باید از خوش‌شانسی و کاربلدی او دانست یا پای چیزهای دیگری در میان است؛ چراکه هر طور که حساب کنیم سیاست‌های تیم اقتصادی دولت قبل چنان ناکارآمد بود که یکی از دلایل روی آوردن مردم به مسعود پزشکیان را می‌توان تغییر ریل اقتصادی دانست.
از دیروز که دوباره خبر برکناری فرزین پررنگتر از قبل به گوش رسیده، همین که روابط عمومی بانک مرکزی با قاطعیت این خبر را کذب محض دانسته، نشان می‌دهد که فرزین فعلاً از ماندن در این سمت حال خوشی دارد و شاید دلش نمی‌خواهد مانند عبدالناصر همتی وزیر پیشین اقتصاد دولت پزشکیان که او را در این سمت ابقا کرده بود، صندلی را رها کند اما گویا علی مدنی‌زاده، وزیر دوم اقتصاد دولت چهاردهم ترجیح می‌دهد با فردی کار کند که به برنامه‌های او نزدیک باشد و حداقل اگر مانند همتی استیضاح شد چوب اشتباهات دیگران را نخورده باشد.
مدنی‌زاده از همان روزی که از مجلس رای اعتماد گرفت بنا را بر تک‌نرخی کردن ارز گذاشته و راهکار «ارزشناورِ مدیریت‌شده» را در پیش گرفته؛ درحالی‌که فرزین همچنان بر روی ارز ترجیحی 28 هزار 500 تومانی تاکید دارد و چندنرخی شدن نرخ را ترجیح می‌دهد و همان‌طور که در دوره وزارت همتی گفته بود تک‌نرخی شدن ارز را حداقل در شرایط فعلی ناممکن می‌داند.
فرزین در دی‌‌ماه سال 1401 که حدود پانزده ماه از دولت سیزدهم می‌گذشت جایگزین علی صالح‌آبادی شد که دلار را حدود 30 هزار تومان از دولت قبل تحویل گرفته و به قیمت حدود 40 هزار تومان به فرزین تحویل و استعفا داد. یکی از کارهایی که صالح‌آبادی در دوره ریاست خود انجام داده بود ایجاد بازار توافقی ارز بود که در آن صرافان می‌توانستند اقدام به خرید و فروش ارز با نرخ توافقی کنند.
سیاست‌های فرزین در دولت سیزدهم و چهاردهم ادامه پیدا کرد و او هم با احسان خاندوزی و هم با عبدالناصر همتی که دیدگاه‌های فکری و اقتصادی مختلفی در وزارت اقتصاد داشتند کار کرد و البته کار خود را انجام داد ولی نتوانست رضایت‌ها را جلب کند. روند کُند تخصیص ارز وارداتی و اصرار بر چندنرخی بودن ارز و حتی انتصابات عجیب و غریب در بانک مرکزی، داد فعالان اقتصادی را درآورده است چراکه آنان اعتقاد دارند روند تخصیص ارز باعث ایجاد فسادهای کلان در کشور شده و برای نمونه از پرونده چای‌دبش نام می‌برند که پای دو وزیر دولت سیزدهم نیز به آن باز شد.
از روز گذشته که شایعه رفتن فرزین قوت گرفته نام چهار نفر برای جایگزینی او مطرح است؛ عبدالناصر همتی وزیر پیشین اقتصاد و رئیس بانک مرکزی دولت حسن روحانی، طهماسب مظاهری، وزیر اقتصادی دولت سیدمحمد خاتمی و رئیس بانک مرکزی دولت احمدی‌نژاد، حسین قضاوی، قائم مقام مظاهری در بانک مرکزی و ولی‌الله سیف رئیس بانک مرکزی دولت روحانی.
بازار ![]()
احمد جان‌جان کارشناس اقتصادی: جایگزین فرزین باید کله‌خراب باشد
احمد جان‌جان، کارشناس اقتصادی به صراحت از رفتن محمدرضا فرزین ابراز خوشحالی کرده است. او در گفت‌وگو با «هم‌میهن» عنوان کرده عده‌ای دهان‌شان از گرفتن رانت ارز ترجیحی گشاد شده و میلیاردها دلار در سال رانت گرفته‌اند و رئیس بانک مرکزی در مواجهه با این افراد کار بسیار سختی خواهد داشت. او همچنین گفته فردی که قبول می‌کند به جای آقای فرزین بیاید، بسیار انسان ازخودگذشته و فداکار و انسان بسیار «کله‌خراب» است؛ چون آقای فرزین یک زمین مین‌گذاری‌شده سوخته را تحویل او خواهد داد.
شایعه برکناری رئیس بانک مرکزی را شنیده‌اید؟
از قول من بنویسید که جان‌جان گفت آقای فرزین باید بروند.
می‌دانیم که در حوزه ارز و بورس در چندسال اخیر اتفاقات خوبی رخ نداد، فکر می‌کنید اولویت کاری رئیس جدید بانک مرکزی چه باید باشد و چه کارهای اورژانسی باید انجام دهد؟
به نظر من باید تجمیع نرخ‌ها رخ دهد و دست از توزیع سازمان‌یافته فساد در کشور برداریم و اگر تک‌نرخی شدن ارز سخت است، حداقل به سمت دونرخی شدن ارز با فاصله 10 تا 15 درصدی برویم و فضای دلار 28 هزار و 500 تومان و رانت‌ها و فسادهای تاریخی کشور را کنار بگذاریم تا بتوانیم منابع را درست مدیریت کنیم، به این صورت است که عرضه و تقاضا تنظیم می‌شود. وقتی ارز رانتی داده نشود اولاً هر فردی به دنبال گرفتن ارز نمی‌آید. ثانیاً فقط افراد کاربلد، کار را انجام می‌دهند و سوم اینکه چون دیگر ارز رانتی وجود ندارد و بازدهی دلاری چندصد درصدی وجود ندارد در نتیجه تقاضا به سمت عادی شدن برمی‌گردد.
اکنون بسیاری هستند که به دلیل فاصله بین دلار نیمایی و آزاد چند ثبت سفارش انجام داده‌اند که مبادا قیمت ارز نیمایی بالا نرود و بیشتر سود کنند. من در مورد برخی واردکنندگان و تولیدکنندگان اطلاع دارم که به آنها گفته شده بود امسال مواد اولیه را در یک نوبت وارد کنید چون ممکن است تا پایان سال ارز تخصیص داده نشود که فشار مقطعی و سنگینی به آنها وارد کرد. حال در این میان فشارهای تحریم‌ها نیز بر روی بازار ارز تاثیر منفی گذاشت و نرخ را بالا برد.
اگر چند نرخی شدن را کنار بگذاریم قطعاً تقاضا نرمال خواهد شد و ولع واردات بیخودی نخواهیم داشت و این یکی از اولویت‌های بزرگ و سخت رئیس بانک مرکزی خواهد بود. به‌هرحال عده‌ای دهان‌شان از گرفتن رانت ارز ترجیحی گشاد شده و میلیاردها دلار در سال رانت گرفته‌اند و همچنان دهان و شکم آنها گشوده است و رئیس بانک مرکزی در مواجهه با این افراد کار بسیار سختی خواهد داشت. به‌هرحال کاری است که باید انجام شود و کشور به جایی رسیده که دیگر نمی‌تواند سیاست‌های فعلی را ادامه دهد، شاید از اینجا به بعد بتوان دلارهایی که به دهان رانتخواران ریخته نمی‌شود را مثلاً در حوزه انرژی و صنایع و تولید سرمایه‌گذاری کرد.
در مورد بورس نیز، همین‌که سیاست‌های دستوری و گروگان‌گیری ارز پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها و فولادی‌ها پایان یابد اتفاق خوبی است. اینها طراحی «چین‌گرایان» است که ارز صنایع بزرگ را گروگان گرفتند برای اینکه اهداف خود را محقق کنند، اگر دست از سر صنایع برداشته شود، صادرات بیشتر خواهد شد و گرهی از کار کشور باز خواهد شد.
آقای فرزین و آقای همتی بر سر نرخ ارز اختلافات زیادی داشتند، و در نهایت آقای همتی بود که حذف شد، فکر می‌کنید با این شرایط آقای همتی اگر به بانک مرکزی برگردند می‌توانند کار کنند؟
من فکر می‌کنم فردی که قبول می‌کند به جای آقای فرزین بیاید، بسیار انسان از خود گذشته و فداکار و انسان بسیار «کله‌خرابی» است، چون آقای فرزین یک زمین مین‌گذاری‌شده سوخته را تحویل او خواهد داد چراکه ایشان منابع ارزی را به فنا داده است پس هر فردی که در جایگاه آقای فرزین قرار بگیرد به شدت انسان باگذشت و فداکاری است و در حقیقت از خودش گذر کرده است؛ به این علت که نتیجه کار آقای فرزین تازه در شش ماهه دوم درخواهد آمد چون عمده مصارف ارزی و تسویه‌ها در سال مالی چین یعنی در بهمن‌ماه خواهد بود و به نظر من اتفاقاً آقای فرزین باید در سه ماه آینده تشریف داشته باشند و در عروسی که با اعمال سیاست‌های غلط ارزی برای ملت ایران تدارک دیده شرکت کنند.
اگر افرادی مانند آقای همتی و یا آقای سیف این سمت را بپذیرند در حقیقت از خودگذشتی کردند و از اسم و برند خود گذشته‌اند و خود را قربانی منافع ملی می‌کنند. به‌هرحال با توجه به دسته گل‌هایی که آقای فرزین به آب داده، جانشین او کار سختی در پیش دارد و فقط می‌توانیم برای او آرزوی موفقیت کنیم.