ندای لرستان - خراسان / «حکمرانی مخدوش زیارت» عنوان یادداشت روز در روزنامه خراسان به قلم حامد رحیم پور است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
دیروز سوم ربیع الاول، بنابر رسمی دیرین، پس از 63 روز عاشقی، اشک و زمزمه، پرچم سیاه عزا بر فراز گنبد مطهر حضرت علی بن موسی الرضا(ع) جایش را به پرچم سبز رضوی داد. این جابهجایی پرچم که نشانه پایان ایام عزاست، هرساله با آیینی سنتی توسط خادمان حرم مطهر برگزار میشود و حال و هوای حرم، پس از دو ماه سوگواری حضرت سیدالشهدا(ع) و اربعین حسینی، ارتحال نبی مکرم اسلام(ص)، شهادت امام مجتبی(ع) و ولی نعمت ایران عزیز، حضرت رضا(ع) که ایران، ایران او و در پناه اوست، متفاوت میشود؛ صدای کهن و آشنای
مشهدی ها یعنی نوای نقاره خانه از دیروز دوباره به گوش رسید و این حرم در ماه ربیع الاول که هنگامه شادی اهل بیت(ع) است، میزبان برنامه ها و تدارک این هنگامه نشاط آفرین می شود. اما بهانه این نگاشته، پایان دهه آخر ماه صفر، ایام پرشور شهادت حضرت رضا(ع) و ماجرای مشهد و میزبانی از میلیونها زائر عاشق این امام رئوف است. شاید اغراق نباشد که بگوییم این ایام، متفاوتترین «دهه آخر ماه صفر» در میزان حضور زائران و ارادتمندان این آستان مقدس بود. حجم آماری حضور زائران و تشرف ها، خدمات و تدارک حرم مطهر در میزبانی و تسهیل زیارت و تراکم جمعیت و وسایل نقلیه در خیابان های پیرامونی حرم مطهر، از جمله مواردی است که می طلبد، بار دیگر در خطاب به دست اندرکاران «زیارت» در کشور، نکاتی را متذکر شد.
به نظر می رسد، موضوع زیارت حرم مطهر حضرت علی بن موسی الرضا(ع) به عنوان بزرگترین عتبه شیعی، امروز اقتضائات متفاوت خود را داراست که به طور مشخص، سه حوزه برنامه ریزی و اجرایی را معطوف به خود دارد:
1-نهاد سیاستگذار که در بخش کلان حکمرانی کشور متمرکز است.
بازار ![]()
2-مدیریت شهری مشهد که اساسا در نقش و جایگاه میزبانی در کالبد شهر، دارای وظایف و ماموریتهایی است.
3-آستان قدس رضوی که متولی موضوع زیارت است و تعالی بخشی و امتداد فرهنگی آن را برعهده دارد.
اما در بخش کلان زیارت که مقصود، امر حکمرانی در ابعاد سفر و اقامت زیارتی است، می توان دو حوزه نهاد سیاستگذار و مدیریت شهری را در یک بسته و خطاب قرار داد. در واقع، مسائلی کلان همچون حمل و نقل، اقامت، تسهیل تردد در شهر، پارکینگ، نظامات شهری مرتبط با حضور چندمیلیونی در یک محدوده زمانی و ده ها مسئله دیگر، اساسا در حوزه های کلان تصمیم سازی و اجرا قلمداد می شود که سال هاست در این باره فریاد می شود و البته اقدامات موثری روی زمین صورت نگرفته است، چراکه همچنان در ایام پیک سفرهای زیارتی به مشهد مقدس، ناوگان حمل و نقل بین شهری آچمز می شود، اسکان متناسب با توان عموم زائران دچار چالش است، نظامات شهری همچون پارکینگ، ترافیک، حمل و نقل شهری به بن بست می رسد و ده ها آسیب و کاستی دیگر که تا نگاه ملی و فراگیر، به مسئله زیارت صورت نگیرد، داستان به همین اندازه درام خواهد بود.
اما حوزه کالبدی و فرهنگی حرم مطهر، که متولی آن به طور مشخص، نهاد مدیریتی این آستان مقدس است به ویژه در سال های اخیر تلاش کرده علاوه بر غنابخشی فرهنگی و کالبدی حوزه حرم، نگاه و تدابیر را به فراحرم نیز توسعه بخشد. امروز حرم مطهر به ویژه در ایام پیک و پر تشرف، صحنه متفاوتی از تسهیلات فرهنگی و رفاهی را به میدان می آورد. نمونه روزهای اخیر در مناسبت شهادت حضرت رضا(ع) از شمار همین میدانداری بود، از اقامت و میزبانی از زائران در مجتمع های میان راهی تا برپایی مواکب پیرامون حرم مطهر و حتی اسکان و پذیرایی چندده هزاری در طبقه زیرین نشان از نگاه و عمل جدید در تکریم میزبانی است.
نمی توان به نمایشگاههای متعدد کتاب با تخفیف در داخل حرم مطهر و اطراف آن که با دغدغه معرفی و توزیع کتب شاخص و استفاده از ظرفیت مجموعه های فرهنگی مشهد، برپا شده بود و یا نشست ها و حلقه های معرفتی در گوشه گوشه حرم مطهر اشاره ای نکرد یا اقدامات جدیدی همچون، گذر فرهنگی - هنری «روایت نور» که در قالب تئاتری زنده و عمیق، داستان‌های امام رضا(ع) و محبان برجسته ایشان را روایت می‌کرد، تبرکخانه و شربتخانه، دعوت از مداحان متنوع و پرشمار به منظور توجه به سلایق و ذائقه های مختلف و غنابخشی به محافل سوگواری حرم و اجرای برنامه سنتی چهارپایه خوانی، تسهیل ورود هیئت ها، برنامه های متنوع ویژه غیرفارسی زبانان و حضور پررنگ رسانه ها در حرم مطهر را ندید و نستود. خلاصه آنکه از سویی تنوع و غنای فرهنگی در برنامه های حرم مطهر و البته ارادتمندی روزافزون ایرانیان به امام هشتم(ع) اقبال حضور در این فضای نورانی را بیش از گذشته نموده است و از سوی دیگر، تدابیر تسهیل سفر زیارتی ، امور زیرساختی و پشتیبانی از سفر زیارتی به مشهد مقدس در سطح نهاد سیاستگذار و مدیریت شهری، هیچگاه همراستا و همراه با توسعه کالبدی و فرهنگی حرم مطهر، پیش نرفته است که این خود یک آسیب و چالش بزرگ در ایجاد نشاط و رغبت سفر زیارتی است.