ندای لرستان - نخستین مورد شناخته‌شده‌ی سرطان در استخوان انگشت پای یکی از بستگان اولیه‌ی انسان کشف شده است.
شاید سرطان یک بیماری مدرن به نظر برسد، اما قرن‌هاست انسان‌ها به آن مبتلا می‌شوند. دانشمندان بقایای بسیاری از انسان‌های ماقبل تاریخ را کشف کرده‌اند که در آن‌ها نشانه‌هایی از سرطان وجود داشته است. حالا این پرسش ایجاد میشود که نخستین مورد ثبت‌شده سرطان مربوط به چه زمانی است و نخستین بار انسان‌ها چه زمانی در متون پزشکی درباره‌ی آن نوشتند؟
نخستین مدرک سرطان مربوط به یکی از خویشاوندان اولیه انسان است که حدود 1.7 میلیون سال پیش می‌زیسته است. این فرد از گونه‌ی Paranthropus robustus یا Homo ergaster، در استخوان انگشت پای چپ خود یک تومور بدخیم داشته است. باستان‌شناسان بقایای اسکلت او را در غار Swartkrans کشف کردند؛ یک ذخیره سنگ آهک در آفریقای جنوبی که اغلب گهواره بشریت نامیده میشود، زیرا خواستگاه بزرگترین تجمع بقایای خویشاوندان انسان در دنیاست.
(نخستین مورد ثبت‌شده‌ی سرطان به 1.7 میلیون سال پیش بازمی‌گردد.)
وقتی محققان سی‌تی‌اسکن فسیل استخوان انگشت پا را با تصاویر امروزی از استئوسارکوما (شکل تهاجمی سرطان که در سلول‌های تشکیل‌دهنده‌ی استخوان شروع میشود)، مقایسه کردند بلافاصله ظاهر متمایز استئوسارکوما را که شبیه گل کلم است تشخیص دادند.
امروزه، استئوسارکوما یکی از شایع‌ترین سرطان‌های استخوان در انسان است و می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اگرچه طبق گفته انجمن سرطان آمریکا اغلب در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان جوانی دیده میشود که هنوز در حال رشد هستند. سن این فرد ماقبل‌تاریخ را نمی‌توان تشخیص داد، اما به نظر می‌رسد که بالغ بوده است.
بر اساس مطالعه‌ی جداگانه‌ای که سال 2016 در مجله علمی آفریقای جنوبی منتشر شد، یک تومور خوش‌خیم قدیمی‌تر نیز در یک انسان 1.9 میلیون‌ساله معروف به Australopithecus sediba در آفریقای جنوبی یافت شد.
جای تعجب نیست که قدیمی‌ترین مورد شناخته‌شده سرطان در استخوان بوده است، زیرا اندام‌ها، پوست و سایر بافت‌های نرم بیشتر از استخوان‌ها در معرض پوسیدگی هستند.
بروس روچیلد دیرینه‌شناس مهره‌داران در موزه تاریخ طبیعی کارنگی در پیتسبورگ به Live Science گفته است: «استخوان یکی از معدود بافت‌هایی است که می‌تواند در آثار فسیلی زنده بماند.»
با این حال، حتی اگر سرطان در فسیل وجود داشته باشد، معمولاً با چشم غیرمسلح قابل‌مشاهده نیست و برای یافتن آن باید بررسی بیشتری کرد. در مورد استخوان انگشت پا هم این بررسی بیشتر انجام شد.
روچیلد می‌گوید: «حدود یک‌سوم سرطان‌ها خودشان را نشان می‌دهند، اما برای تعیین اینکه آیا چیزی داخل استخوان پنهان شده یا نه، باید عکس‌برداری با اشعه ایکس انجام شود. اکثر آسیب‌شناسان [امروز]قبل از تشخیص توموری که استخوان را درگیر کرده، اشعه ایکس را بررسی می‌کنند.»
نخستین مدرک کتبی سرطان
(پاپیروس ادوین اسمیت از مصر باستان نخستین متن شناخته‌شده‌ای است که به سرطان اشاره می‌کند.)
اگرچه استخوان انگشت 1.7 میلیون‌ساله نخستین مورد سرطان شناخته‌شده در یک هومینین (انسان اولیه) است، در گروهی که شامل انسان‌های امروزی هم میشود، نخستین مدرک مکتوب سرطان بسیار دیرتر پیدا شد.
در 3000 پس از میلاد، ایمهوتپ، ریاضیدان، پزشک و معمار مصر باستان، چیزی نوشت که به پاپیروس ادوین اسمیت معروف شد؛ کتابی آموزشی در مورد ضربه‌های بدنی و روش‌های جراحی. او در این متن، 48 پرونده پزشکی، از جمله چندین مطالعه موردی در مورد سرطان سینه را شرح داده است.
این متن با خط کاهنی (سیستم نوشتاری مصر باستان) نوشته شده و بعداً توسط باستان‌شناس آمریکایی، جیمز هنری برستد به یک متن انگلیسی دو جلدی ترجمه شده است. ایمهوتپ ویژگی‌های انواع مختلف تومورها، از جمله «تومور‌های روغنی» و «تومور‌های جامد» را توصیف کرده است. او همچنین توصیفاتی از یک تومور سینه ارائه کرده است و آن را به عنوان «توده برآمده در سینه» توصیف کرده که سرد، سفت و متراکم است و زیر پوست پخش میشود.
ایمهوتپ تعدادی درمان برای سایر شرایط پزشکی موجود در متن ارائه کرده، اما تحت عنوان درمان تومور سینه نوشته است: «هیچ درمانی وجود ندارد.» با این حال، اشاره کرده است که بهترین روش‌ها برای محدود کردن انواع دیگر تومورها شامل پمادی میشود که از چربی، عسل و ضایعات پنبه ساخته میشود.
در پاپیروس نه تنها به چگونگی انجام جراحی در هزاران سال پیش توسط مصریان باستان که احتمالاً جزو نخستین جراحان جهان بودند نگاهی اجمالی شده، بلکه در آن به برخی از نخستین شواهد ثبت‌شده سرطان نیز اشاره شده است.
مشخص نیست سرطان‌های ماقبل‌تاریخ چگونه ایجاد می‌شدند، با این حال ما نیز درست مانند انسان‌هایی که قبل از ما آمدند هنوز در تلاشیم تا بفهمیم چه چیزی سبب بروز بسیاری از سرطان‌ها میشود و بهترین راه‌های درمان آن‌ها چیست.