ندای لرستان- در مدت 2 سال اخیر کانون خانواده بیشتر از قبل در معرض ناملایماتی قرار
گرفت که هر چند پیش تر نیز با آنها بیگانه نبود ولی تضعیف روحیه این نهاد
بر کارکردهای همدلی و توان هم افزایی آن تاثیر گذاشته و مرکز دورهمی و
انسجام اعضای خانواده را نیازمند حمایت هایی از بیرون کرده است.
خانه فراتر از دیوار و بنا، مفهومی فرهنگی و عاطفی دارد تا با گرمی و
صمیمیت، اعضا را مورد بازتوانی قرار دهد، تجربه های تلخ ناشی از کرونا
باعث شد این آرامش و شادی از این کانون دور و خود به کانونی با منشا تنش و
اضطراب تبدیل شود و افراد نیاز بیشتری به مشاوره های روانشناسانه پیدا
کنند.
در شرایطی که در حالت عادی، سلامت روح و روان از دیدگاه مردم کاری
لوکس و شیک به نظر می آید و افراد در انبوه مشکلاتی که با آن درگیر هستند
اولویتی برای سلامت روان قائل نیستند صبر و خویشتنداری را پیشه و گرفتن
مشاوره را به زمانی بعدتر موکول می کنند و تا آن زمان البته تنش، استرس و
اضطراب را تجربه می کنند که پیش تر از همه این موارد شادی و خنده است که
از زندگی ها رخت بر می بندد.
اتفاقی که حتی اگر آمار و ارقامی رسمی برای آن پیدا نشود ولی مشاهدات
می تواند تایید کننده باشد، طرح سوال آخرین بار کی از ته دل خندیده ای و
پاسخ ها گاهی بیانگر وضعیت روح و روان افراد بعنوان تشکیل دهندگان اعضای
نهاد خانواده است.
پاسخ هایی که تصدیق می کند افراد احساس می کنند توان آنها در برابر حل
مشکلات کمتر شده است و نمی توانند برنامه های از پیش مشخص شده خود را پیش
ببرند که این احساس ناتوانی به آنها حس ناامنی و غمگینی می دهد.
بانوی جوانی در جمعی دوستانه و خانوادگی مرتبط با دورهمی های مناسبتی
می گوید: به یاد ندارم آخرین بار چه وقت بوده است که بدون نگرانی و با حال
خوش با صدای بلند خندیده باشم، در این 2 سال اخیر جای خالی عزیزانی که بر
اثر کرونا درگذشتند مضاعف بر مشکلات ناشی از نبودن های آنها بود، لبخند زدن
را هم فراموش کرده ایم چه برسد به اینکه با سرخوشی خنده بلند سر دهیم.
بانوی جوانی که صاحب دختر بچه ای 6 ساله است می گوید: گاه در تنهایی
خانه متوجه می شوم اشک از گوشه چشم هایم جاری شده و دخترم برای دلداری
کنارم ایستاده است و می گوید می دانم باز هم یاد مادربزرگ و پدر افتاده ای
که دیگر نیستند.
شخص دیگری که فروشگاه اسباب بازی و نوشت افزار دارد می گوید کار من با
بچه های پرشور و هیجانی است که سر و کله زدن با آنها می تواند بارها تو را
به خنده های دوران کودکی ات بازگرداند ولی در مدت یک سال و نیم اخیر در
مقاطعی مجبور به تعطیلی فروشگاه شده ام، در زمان هایی هم اگر اقدام به
بازگشایی مغازه کرده ام بچه ها نبودند، مدارس تعطیل یا نیمه تعطیل بود و
هیجان و پویایی وجود نداشته است که بتوانی احساس خوبی را تجربه کنی.
این شهروند ادامه می دهد: با اینکه اکنون شرایط بهتر شده ولی جبران
برخی خسارت ها سخت است، گاه نمی توانی به دوران رونق قبل برگردی و همین
ناتوانی در رسیدن به حالت مورد انتظار گاه سخت می شود و این می شود که ممکن
است خندیدن را فراموش کنی بدون اینکه متوجه شده باشی!
خانواده اولین و مهمترین نهاد اجتماعی در تاریخ فرهنگ و تمدن انسانی
است که همانند دژی استوار بیشترین مسوولیت را در رشد و سعادت انسان بر عهده
دارد که اعضای آن با تعامل، همفکری و همراهی می توانند در شکل گیری یک
زندگی شاد در این کانون نقش آفرینی کنند.
در طول همه گیری کرونا، بسیاری از مردم از دست دادن شغل یا درآمد را
تجربه کرده‌اند که به طور کلی بر سلامت روان آنها تاثیر گذاشته است، افرادی
که از دست دادن شغل را تجربه کرده اند میزان بیشتری از اضطراب و افسردگی
را از خود نشان می دهند و در مقابل خانواده هایی هم که یک عضو نان آور خانه
را از دست داده اند بیشتر از سایرین در معرض تنش و افسردگی های متعاقب آن
اتفاق قرار دارند.
بنابر گفته کارشناسان بهزیستی میزان مشکلات مرتبط با سلامت روان افراد
در دوران همه گیری کرونا بیشتر شده است در عین حال محدودیت های اعمال شده
به منظور پیشگیری از همه گیری کرونا باعث شده است تا افراد برای درمان
اقدام نکنند.
کاهش مراجعه به مراکز مشاوره
در این خصوص مهین گودرزی کارشناس اداره بهزیستی بروجرد با اشاره به
ضرورت مشاوره به منظور درمان برخی مشکلات روحی می گوید: مقایسه آماری نشان
می دهد میزان مراجعه به مراکز مشاوره بهزیستی در 6 ماهه اول سال جاری در
مقایسه با همین بازه زمانی در سال 1398 به میزان 10 درصد کاهش داشته است.
وی افزود: این کاهش مراجعه به معنی کمتر شدن میزان مشکلات نیست بلکه
بنا به دلایلی از جمله اعمال محدودیت ها به منظور پیشگیری از شیوع
کرونا است، سلامت روان بخصوص در دوران کرونا و پس از آن باید یکی از اولویت
ها باشد تا برخی از مشکلات به اختلالات رفتاری تبدیل نشود چرا که هر گونه
مشکلی در این حیطه بیشترین فشار و تنش را بر خانواده وارد می آورد.
خانواده همواره به عنوان کانون محبت، آرامش و شادی تلقی می شود تا
افراد در این بستر بتوانند به تعالی مور انتظار خود دست یابند حال اگر بنا
به هر دلیلی از این کارکرد خود دور شود زنگ خطری است که پیشگیری از آن نیاز
به آموزش دارد و باید افراد را با مهارت های زندگی از جمله راه های داشتن
زندگی شاد آشنا کرد.
همه افراد باید این توانایی را کسب کنند که بتوانند برای ایجاد و
تقویت یک کانون شاد خانوادگی از احساسات منفی مانند خشم، افکار مزاحم و
نگران کننده، تنهایی، تنفر، اضطراب و غمگینی دوری کنند.
سمیه کریمی روانشناس بالینی در این خصوص می گوید: خانواده شاد باعث می
شود قوای ذهنی افراد تقویت شود و در برابر مشکلات استقامت بیشتری از خود
نشان دهند و با قوای بیشتری اهداف و برنامه های خود را پیش ببرند ، به
عباراتی شادی، تحمل رنج و زحمت را بیشتر می کند و باعث می شود فرد با پیش
بردن اهداف خود به آرامش مورد انتظار برسد.
وی با تاکید بر اینکه برای رسیدن به شادی در درون خانواده باید به
تفاوت های فردی توجه کرد گفت: گاه فردی با ارتباط و حضور در جاهای شلوغ و
گاه فردی با گذراندن اوقاتی در خلوت خانه به شادی و آرامش می رسد بنابراین
یک دستورالعمل کلی و یکسان نمی توان برای رسیدن به شادی به همگان پیشنهاد
کرد و باید به تفاوت های فردی و سلیقه ای توجه نمود.
این روانشناس در پاسخ به اینکه چرا خانواده احساس خستگی می کند و دیگر
آن قوای درونی سابق را ندارد افزود: برای همه ممکن است در مقاطعی اینگونه
به نظر برسد که خانواه برایش دیگر آن کارکرد تقویت قوای ذهنی و قدرت حل
مشکلات پیش رو را ندارد که در چنین مواقعی نباید به دنبال کلیات و اتفاقات
بزرگ رفت تا به احساس آرامش و شادی رسید بلکه می توان با وجود مشکلاتی که
توانی برای حل آنها نیست از اتفاقات خوشایند ریز و درشت پیرامون سخن
گفت، همه مشکلاتی را که در بیرون وجود دارد در خانواده بازگو نکرد و تا جای
امکان اتفاقات مثبت را به خانه آورد.
کریمی اظهار داشت: گاه دیدن یک دوست قدیمی، اتفاقی کوچک در تاکسی یا
خیابان یا جزییاتی را که همراه با خنده، شادی و آرامش است می توان در خانه
تعریف کرد و حتی برای لحظاتی حس خوب را انتقال داد.
وی گفت: در کنار این با انجام فعالیت های ورزشی، پیاده روی، کمک به
دیگران و حتی گاه فقط با گوش دادن به فردی که احساس نیاز می کند کسی به
حرف هایش توجه کند می توان هم در خود و هم در دیگری احساس شادی و آرامش
ایجاد کرد که اثرات آن را می توان در خانواده مشاهده کرد.
کریمی با بیان اینکه اثر شادی های کوچک را نباید در زندگی نادیده گرفت
گفت: معاشرت با دیگران، مهمانی دادن یا مهمانی رفتن به طرز شگفت آوری در
خانواده ایجاد شادی می کند و لزوما رسیدن به شادی مستلزم حل مشکلات سنگین
در حوزه های مختلف نیست چون اصلا چنین توانی در افراد وجود ندارد پس باید
به دنبال راهکارهای دیگر رفت.
این روانشناس ادامه داد: شادی در خانواده نقش موثری در شخصیت فرزندان
دارد بطوریکه فرزندان خانواده های شاد خلاقیت بیشتری از خود نشان می
دهند، توانایی بیشتری در حل مسائل و مشکلات دارند و کمتر در معرض افسردگی،
اضطراب و آسیب های اجتماعی قرار دارند.
کریمی افزود: مادر، نقش محوری در انتقال شادی به سایر افراد خانواده
دارد بنابراین باید به روحیه او توجه و شادی و خلق و خوی مثبت او را تامین
کرد تا او نیز این توانایی و مهارت را داشته باشد احساس امنیت را به اعضای
خانواده بدهد.
به گفته این روانشناس اعتقادات معنوی بصورت کمک به دیگران، سفرهای
زیارتی، نیایش و هر فعالیتی که ریشه در اعتقاد و باور افراد دارد می تواند
احساس شادی معنوی در او ایجاد کند.
کریمی یادآور شد: توانایی مدیریت مشکلات بسیار حایز اهمیت است با توجه
به اینکه توان ما در برابر حل تمام مشکلات اندک است باید مدارا کردن را
یاد گرفت و گاه برای رسیدن به آرامش به تضاد یک مساله پرداخت به طور مثال
اگر فرد احساس شادی نمی کند فهرستی تهیه کند که چه عاملی در حال حاضر باعث
ناراحتی او شده است و با دقیق شدن در آن موارد، بررسی کند چه میزان را می
تواند حل کرد؟ چه مقدار را می تواند حذف و چه مقدار را کمتر کند؟ همین
سوال های ساده از خود، فرد را به توانایی خود واقف می نماید تا بر آن اساس
مسائل را پش ببرد و زیاده از حد بر خود فشار وارد نکند.
به گفته وی آنجا که توان حل مشکل نیست باید آن را کم و یا اینکه مدارا
کرد چرا که راهی غیر از این وجود ندارد، باید به سلامت روان خود اهمیت
داد تا با از دست دادن سلامت روحی مشکلی بر سایر مشکلات اضافه نشود، در
مواقعی هم فرد توان خود را برای رسیدن به حالت نسبتا آرام و شادی سابق را
ندارد که می تواند با کمک گرفتن از مراکز مشاوره، توانایی های خود را تقویت
و احساسات بهتری را تجربه کند.
به هر حال همه افراد در جامعه و بنیادی تر از آن درون خانواده در معرض
مشکلاتی اعم از معیشتی و اقتصادی قرار دارند که این مشکلات در شرایطی خاص
همچون پاندمی کرونا بیشتر شده است تا جایی که گاه افراد رسیدن به حال خوب
را مستلزم حل مشکلات کلان می دانند هر چند جواب می تواند صحیح باشد اما
راهکارها باید از قابلیت عملی شدن برخوردار باشد تا رسیدن به آن موسم که
هیچ کس چشم انداز قاطعی برای آن ندارد باید به سلامت روان فردی در خانواده
توجه کرد.
یادآوری این نکته خالی از لطف نیست که اتفاقا در شرایط خاص که خود را
در هیاهویی از مشکلات مهمتر از شادی و آرامش می بینی دقیقا همان زمان
اولویت با آرامش و سلامت روح است تا بتوان ناملایمات و سختی های دوران را
تحمل کرد خاصه اینکه فروریختن آسان است و بازسازی سخت و زمان بر.