چاپ

ندای لرستان - ایسنا/لرستان عضو هیئت علمی و استادتمام دانشگاه لرستان گفت: قهرمان شعر حافظ ممدوح، معبود و معشوق است.

دکتر علی حیدری در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در زمانی که حافظ زندگی می‌کند، شاید محیط و زمان مساعد برای شاعر نباشد.
وی با بیان اینکه منظور از این بحث شعرای تراز اول است و معمولا تحت هیچ شرایطی، موقعیت موجود را نمی‌پسندند، گفت: حتی چنانچه شرایط هم عالی باشد آنان به دنبال دنیای مطلوب‌تری می‌گردند و دوست دارند محیط آرمانی‌تر باشد.
حیدری با اشاره به اینکه شعرای تراز اول، روحیه‌ حساسی دارند و ظریف و آرمانگرا هستند، افزود: چنانچه فضا غبارآلود و خفقان باشد به ویژه در زمان حافظ، در دوران برخی پادشاهان مانند امیر مبارزالدین این خفقان و ریاکاری به اوج می‌رسد و در این دوران حافظ به شیوه‌های مختلف از این تنگنا در می‌آید.
عضو هیات علمی دانشگاه لرستان در خصوص برخورد شعرا با موقعیت وقتی که ظلم، بی‌عدالتی و خفقان وجود دارد، بیان کرد: آنان معمولا موضع‌های متفاوتی در پیش می‌گیرند به عنوان مثال فرخی یزدی زبان به اعتراض می‌گشاید و دهانش را می‎‌دوزند و زندانی می‌شود و حرف آنها به مردم نمی‎‌رسد و در نطفه خفه می‌شوند و از بین می‎روند؛ برخی دیگر از شعرا چاپلوس می‌شوند و موقعیت آن زمان را به جای نکوهش، می‌ستایند مثل فرخی و امیر معزی و این افراد به لحاظ فکری و رسالت شاعری راه به جایی نبرند.
وی اضافه کرد: عده دیگر از شعرا که بدتر از گروه دوم هستند، کسانی بودند که به فکر موقعیت نیستند و نسبت به بی‌عدالتی و ظلم بی‌تفاوت بوده و گل و بلبل می‌سرایند.
شعر حافظ آبگونه است
عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان خاطرنشان کرد: دسته دیگر از شاعران، شعرای بسیار زیرک و توانایی هستند که نمی‌توانند ساکت شوند و به راحتی اعتراض خود را ملیح و مخفی بیان می‌کنند و گاهی اوقات این اعتراضات رنگ و بوی مدح دارد.
این استاد تمام ادبیات و زبان فارسی در دانشگاه لرستان با بیان اینکه حافظ شیرازی با دو شگرد ادبی هم حرفش را زده، اعتراض کرده و از مجازات امان یافته است، ادامه داد: حتی مواردی پادشاهان که به شعر حافظ گوش دادند تصور کردند که مدح باشد اما چنانچه به عمق شعر پرداخته شود نشان می‌دهد که حافظ آنها را نکوهش کرده است.
حیدری افزود: شاید یکی از دلایلی که همه مردم با حافظ انس بیشتری دارند تا با فردوسی، مولوی و سعدی، این بوده که شعر حافظ آبگونه است و در هر ظرفی ریخته می‌شود شکل آن را به خود می‌گیرد.
قهرمان شعر حافظ چند بعدی است
عضو هیات علمی دانشگاه لرستان با اشاره به اینکه هر شاعر در اشعارش یک قهرمان دارد در حالیکه قهرمان شعر حافظ چند بعدی است که می‌تواند ممدوح، معبود و معشوق باشد، اظهار کرد: قهرمان شعر مولوی معبود، انوری ممدوح است و شعر حافظ آمیزه‌ای از این سه‌تاست؛ حتی یک غزل از حافظ قابلیت تعبیر به این سه بعد را دارد.
وی گفت: شعر حافظ شناور، با متن باز و قابل تعبیر است و حرف دلش را می‌زند و می‌تواند اعتراض خود را به حکومت زمان خود بگوید و در تنگنا نیفتد.
این استاد تمام ادبیات فارسی دانشگاه لرستان با بیان اینکه در شعری از حافظ که به ظاهر مدح پادشاه بوده، به صراحت آمده است: «شاه را به بود از طاعت صد ساله و زهد قدر یکساعته عمری که در و دادکند» «و حرف حافظ این است که پادشاه به جای این همه عبادت یک ساعت عدل کند و می‌خواهد بگوید که پادشاه اصلا تو عادل نیستی» بدون اینکه برایش مشکلی ایجاد شود.
استفاده حافظ از شخصیت‌های اساطیری و تلمیحات به جای اعتراض در اشعارش
حیدری اضافه کرد: در دوران حافظ که پادشاه به ناحق به وزیرش ظلم کرده حافظ به جای اعتراض در اشعار از شخصیت‌های اساطیری و تلمیحاتی استفاده می‌کند که این اتفاق برای آنها افتاده است به عنوان مثال: «شاه ترکان سخن مدّعیان می‌شنود شرمی از مَظلمَهِ خون سیاووشش باد» که اشاره به بی‌گناهی سیاووش و ظلم افراسیاب دارد و البته قصد حافظ از شاه ترکان، شاه شجاع زمان خودش بوده است.
وی خاطرنشان کرد: در مواردی نیز حافظ به وضعیت خودش در اشعار اشاره کرده است به عنوانه نمونه «سوخـتـم در چـاه صبـر از بهر آن شمع چٍگِل شاه تـرکان فارغ است از حال ما کـو رستمی» حافظ می‌گوید همچنان که رستم آمد بیژن را از چاه نجات داد آیا کسی هست که بیاد ما را از این وضعیت نجات دهد.
عضو هیات علمی دانشگاه لرستان گفت: مطلب دیگری که حافظ باز از این تگنا عبور می‌کند و حرف خود را دو پهلو می‌زند این است که وقتی جامعه‌ای تاریک و ریاکار بوده و به عنوان مثال، پادشاه وقت میخانه‌ها را می‌بندد درحالیکه خودش شراب می‌خورد حافظ در این رابطه چگونه برخورد می‌کند؟ برخوردی که حافظ با این جریانات ریاکارانه این است که به صراحت می‌گوید: «بود آیا که در میکده‌ها بگشایند گره از کار فرو بسته ما بگشایند».
صنعت آرایه حافظ در اشعارش عادی نیست بلکه یک ویژگی سبکی است
حیدری بیان کرد: هنگامی‌که حاکم وقت از بین می‌رود حافظ به صراحت موضوعات را نقد و توضیح می‌دهد و می‌گوید: «سحر ز هاتف غیبم رسید مژده به گوش که دور شاه شجاع است می دلیر بنوش
شد آنکه اهل نظر بر کناره می رفتند هزار گونه سخن در دهان و لب خاموش
به بانگ چنگ بگوییم آن حکایت‌ها که از نهفتن آن دیگ سینه میزد جوش»
وی در خصوص رویکرد کلی حافظ در جامعه‌ای که ریاکاری آن را در برگرفته است، عنوان کرد: محققان ادبیات معتقدند، صنعت آرایه حافظ در اشعارش عادی نیست بلکه یک ویژگی سبکی است و شاید یکی از دلایل روی آوردن شاعر به این چند پهلو صحبت کردند به خاطر شرایط و خفقانی است که در جامعه دوران این شاعر حاکم بوده است.
این استاد تمام ادبیات فارسی دانشگاه لرستان بیان کرد: استفاده از آرایه، ایهام و ... در ادبیات حافظ به خاطر این است که در تنگنا قرار نگیرد و البته حرف و اعتراض خود را نیز زده باشد.
انتهای پیام