ندای لرستان - شرق /متن پیش رو در شرق منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
مینا حاجی| پس از تجاوز رژیم صهیونیستی به ایران و شرایط جنگی‌ای که تجربه کردیم، آنچه بر جای ماند، فقط ویرانی و التهاب نبود؛ بلکه لرزه‌هایی عمیق‌تر، بازار کار و به‌ویژه اکوسیستم فناوری کشور را فراگرفت. کافی است سری به لینکدین بزنید تا با موجی از پست‌ها روبه‌رو شوید که در آنها افراد از تعدیل، اخراج یا قطع همکاری خود خبر داده‌اند. شرکت‌هایی که تا دیروز در زمره موفق‌ترین کسب‌وکارهای بخش خصوصی ایران بودند، امروز یکی‌یکی ناچار شده‌اند بخشی از نیروی انسانی‌شان را کنار بگذارند؛ از علی‌بابا، بزرگ‌ترین بازیگر صنعت گردشگری آنلاین، تا کارنامه، دنسه و دیگر کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ کشور. هم‌زمان با آتش‌بس، خبر تعدیل نیرو در علی‌بابا توجه بسیاری را جلب کرد. گرچه این شرکت هیچ‌گاه به صورت رسمی آن را تأیید یا تکذیب نکرد، اما روایت‌های کارکنان تعدیل‌شده، تصویری روشن از آنچه رخ داده، ترسیم می‌کنند. به گفته برخی کاربران در لینکدین، میزان تعدیل این شرکت بیش از 45 درصد بوده است؛ یعنی تقریبا نیمی از کل شرکت.
در فضای استارت‌آپی ایران، دنسه به‌عنوان برندی با ساختاری منعطف و تیمی جوان شناخته می‌شد. اما همین شرکت هم از موج تعدیل‌ها در امان نماند. صدف فاطمی، مدیر روابط‌عمومی پیشین دنسه، با لحنی مملو از تأسف در لینکدین نوشت: «این روزها که جنگ و شرایط کشور فشار زیادی روی همه ما گذاشته، دیدن تصمیم‌های عجولانه و غیرانسانی در محیط‌های کاری، واقعا دلخراش است. من به‌عنوان مدیر روابط‌عمومی شرکت دنسه، شاهد بودم که تعدادی از همکاران عزیزم به شکلی شتاب‌زده تعدیل شدند. هرچند شرایط سخت را درک می‌کنم، اما معتقدم این روزها بیش از هر چیز به همدلی، احترام و صبر نیاز داریم».
در میان شرکت‌هایی که تصمیم به تعدیل گرفتند، شاید کارنامه تاکنون تنها مجموعه‌ای بود که مدیرعامل آن با جزئیات درباره دلایل تصمیم خود نوشت. نیما نامداری، در پستی طولانی در لینکدین از تعدیل 16 درصدی نیروهای این شرکت خبر داد. او نوشت: «ما در کارنامه ناچار شدیم با 16 درصد از همکاران خوب‌مان خداحافظی کنیم. تصمیم بسیار سختی بود که چاره‌ای جز آن نداشتیم. درآمد ما در یک ماه گذشته کاهش شدیدی داشت و این کاهش، بخش درخورتوجهی از ذخایر نقدی ما را مصرف کرد. درآمد فصل بهار هم به دلیل تعطیلات زیاد و رکود بازار خودرو کمتر از معمول بود اما امیدوار بودیم که رونق بازار در تابستان آن را جبران کند که جنگ رخ داد». نامداری با اشاره به افزایش هزینه‌ها، سختی تأمین مالی از بانک و بورس، و فشار بیمه و مالیات، تصویری کامل از تنگنای شرکت‌های قانونی و شفاف در اقتصاد ایران ترسیم کرد. او نوشت: «تعهدات بیرونی ما هم کاهش پیدا نکرده و بیمه و مالیات سفت و سخت در حال وصول مطالبات‌شان هستند. هزینه بسیاری از خدمات و تجهیزاتی که ما استفاده می‌کنیم، هم افزایش پیدا کرده است. مسیر تأمین مالی از بازار سرمایه و بانک‌ها هم فعلا فراهم نیست. در این تنگنای نقدینگی از بانک‌ها نمی‌شود به این سادگی‌ها وام گرفت. با سقوطی که در بورس رخ داده، روی تأمین مالی از بازار سرمایه هم فعلا نمی‌شود حساب کرد. همه اینها ما را وادار کرد با بخشی از همکاران خداحافظی کنیم. از همه آنها بابت تلاش‌‌ها و کوشش‌های‌شان ممنونم و بابت این شرایط عذرخواهی می‌کنم. ما ناچار به انتخاب بین بد و بدتر بودیم. تلاش می‌کنیم شرایط خروج مناسبی برای این همکاران فراهم کنیم که تا زمان پیدا کردن کار جدید مشکل نقدینگی نداشته باشند. البته نباید فراموش کرد شرکت‌هایی مثل ما که قانونی و یک‌دفتره کار می‌کنند، ماهانه عدد سنگینی (قریب به 30 درصد حقوق کارکنان) را به سازمان تأمین اجتماعی می‌دهند تا در چنین شرایطی به کمک افرادی بیاید که شغل‌شان را از دست داده‌اند، ولی می‌دانیم که از تأمین اجتماعی نمی‌شود انتظار زیادی داشت». اگرچه این تصمیم نیز تلخ بود، اما صداقت در روایت آن، کارنامه را تا حدی از خشم عمومی دور نگه داشت؛ تصمیمی سخت، اما با مسئولیت‌پذیری. کارزار یکی از معدود کسب‌وکارهایی است که از تعدیل جان سالم به‌در برده است. البته نه به دلیل مدیریت درست بحران، بلکه به لطف آتش‌بس. حامد بیدی، مدیرعامل کارزار، گفته: «اگر جنگ چند روز دیگر ادامه پیدا می‌کرد، ما نیز مانند دیگر کسب‌وکارها نمی‌توانستیم دوام بیاوریم و ناچار می‌شدیم بسیاری از بخش‌ها را غیرفعال کنیم، تعدیل نیرو داشته باشیم و حتی ممکن بود جنگ منجر به توقف کامل این کسب‌وکار شود».
رضا زرنوخی، مدیرعامل پیشین صندوق مالی توسعه تکنولوژی ایران، گفت: «تعدیل نیرو در بحران‌ها همواره پیش می‌آید؛ چون بنگاه‌ها توان پوشش هزینه نیروی انسانی را ندارند. در شرایط فعلی، مدل‌های درآمدی و کارآمدی ساختارهای سازمانی زیر سؤال رفته‌اند. برخی دپارتمان‌ها مثل مارکتینگ دیگر با شیوه‌های پیشین کار نمی‌کنند. اگر کسب‌وکاری بتواند به کاربرش ارزش واقعی بدهد، پایدار خواهد ماند. احتمالا شرکت‌ها در بخش هزینه‌ها، تأمین‌کنندگان و حتی مشتریان خود بازنگری خواهند کرد و شاهد جابه‌جایی‌های جدی در مدل‌های کسب‌وکار خواهیم بود. برخی هم ممکن است به این نتیجه برسند که ادامه فعالیت توجیه اقتصادی ندارد و تن به ادغام یا تعدیل نیرو بدهند».
به گفته او، بخش بزرگی از تعدیل‌ها ناشی از اصلاح ساختارهای کسب‌وکاری است که امری اجتناب‌ناپذیر است.
تعدیل نیرو، نه پایان بحران است و نه آغاز آن. اگر امروز شرکت‌ها در معرض فروپاشی هستند، اگر کارمندان در ناامنی شغلی به سر می‌برند، باید دید که نظام اقتصادی کشور چه مسیری را در یک دهه اخیر طی کرده است. برخی بر این عقیده هستند که رشد اقتصادی کشور در یک دهه اخیر صفر بوده، این یعنی اقتصاد ایران عملا در حال کوچک‌شدن است. در چنین شرایطی، نه شرکت تاب می‌آورد، نه کارمند دوام می‌آورد و نه اعتماد عمومی باقی می‌ماند.
بازار
![]()