چاپ

ندای لرستان - تجارت نیوز / به گفته یک کارشناس بانکی، حساب های اجاره ای مشکلات جدی برای سیستم شناسایی مشتری بانک‌ها ایجاد می‌کنند و باید با آنها برخورد سختی شود.
رواج حساب های اجاره ای، مشکلی است که نظام بانکی ایران سال‌هاست با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند اما اوج‌گیری این پدیده طی ماه‌های اخیر، باعث شد که چندی پیش، علی مدنی‌زاده، وزیر اقتصاد، دستوری قاطع برای شناسایی و برخورد با این حساب‌ها صادر کند.
به عقیده کارشناسان، حساب های اجاره ای از معضلات بزرگ در زمینه مبارزه با پولشویی و فرار مالیاتی محسوب می‌شوند. با وجود اینکه بانک‌ها و نهادهای نظارتی بارها درباره آسیب‌های این پدیده هشدار داده‌اند اما همچنان ابهامات بسیاری پیرامون آن وجود دارد که شاید مهم‌ترین آنها، نحوه شناسایی این حساب‌هاست. از همین روی، تجارت‌نیوز برای بررسی این ابهامات، با حمید تهرانفر، کارشناس بانکی و معاون نظارتی اسبق بانک مرکزی به گفت‌وگو پرداخته است.
بازار
حساب های اجاره ای مشکلات جدی برای سیستم شناسایی مشتری ایجاد می‌کنند
*منظور از حساب اجاره‌ای چیست و اجاره دادن حساب‌های بانکی چه پیامدهایی دارد؟
حساب اجاره‌ای در واقع حسابی است که فردی به نام خودش در بانک افتتاح می‌کند اما تمام استفاده و منافع آن حساب برای شخص دیگری است. معمولاً فردی که حساب خود را اجاره می‌دهد، مبلغی هم برای سپردن حساب خود به دیگران دریافت می‌کند.
حساب های اجاره ای مشکلات جدی برای سیستم شناسایی مشتری ایجاد می‌کنند و باید با آنها برخورد سختی شود. چگونه ممکن است کسی حسابی به نام خودش باز کند و بانک تمام ارزیابی‌های لازم را انجام دهد، اما امکانات حساب را به دیگری بسپارد؟ این موضوع دارای مشکلات اساسی و مخاطره‌ای جدی برای بخش مبارزه با پولشویی در بانک‌ها را به خطر می‌اندازد. به همین دلیل، بانک مرکزی و وزارت دارایی اقداماتی مناسب برای مقابله با این موضوع انجام داده‌اند.
هم فرد صاحب حساب و هم کسی که حساب را اجاره کرده، مرتکب جرم می‌شوند
*چگونه افراد با استفاده از حساب های اجاره ای مرتکب فعالیت‌های مجرمانه مثل پولشویی می‌شوند؟
در فرآیند مبارزه با پولشویی، بانک‌ها باید مشتری خود را به خوبی بشناسند و مشخصات، آدرس، کد ملی و میزان درآمد فرد را ثبت کنند؛ اما اگر کسی حسابی به نام خود باز کند و بعد اجازه دهد فرد دیگری از آن استفاده کند، این سیستم به هم می‌ریزد. زیرا فردی که حساب را اجاره کرده، به هر دلیلی صلاحیت داشتن حساب بانکی نداشته است. بنابراین هم فرد صاحب حساب و هم کسی که حساب را اجاره کرده، مرتکب جرم می‌شوند و در همه جای دنیا با آنها برخورد می‌شود.
در گذشته مواردی بود که فردی مبلغی را دریافت می‌کرد و حساب خود را به دیگری اجاره می‌داد و امکانات حساب در اختیار آن فرد قرار می‌گرفت. برای مثال یک فرد خردسال حساب بانکی باز می‌کرد و ناگهان گردش حساب این فرد به صدها میلیارد تومان می‌رسید که با شخصیت مالی او تناسب نداشت.
این مسائل در گذشته، به شکل جدی‌تری دیده می‌شد و حالا با ورود بانک مرکزی و وزارت دارایی، تا حد زیادی کنترل شده است.
فروش تسهیلات بانکی نیز مشکل‌ساز است
*آیا موارد مشابه در حوزه تسهیلات هم وجود داشته است؟
بله؛ این موضوع علاوه بر حساب‌های بانکی، در تسهیلات بانکی نیز مشاهده می‌شود و مشکل‌ساز است. برای مثال، فردی ملکی را به عنوان وثیقه در بانک قرار می‌دهد، اما خود از تسهیلات استفاده نمی‌کند و با دریافت مبلغی، این تسهیلات در اختیار فرد دیگری که عموما با او آشناست، قرار می‌دهد. با این وجود، در بسیاری از موارد، اقساط وام پرداخت نمی‌شود و بانک با انجام اقدامات قانونی، مالک وثیقه می‌شود.
تشخیص حساب اجاره‌ای کار دشواری است
*آیا بانک مرکزی و بانک‌ها می‌توانند حساب های اجاره ای را تشخیص دهند؟
تشخیص حساب اجاره‌ای کار دشواری است. در مواردی مانند گردش حساب بالای افراد خردسال، تشخیص اجاره‌ای بودن حساب امکان‌پذیر است اما در دیگر موارد، موانعی در این مسیر وجود دارد.
همچنین سیستم‌های هوشمند بانکی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که تغییرات ناگهانی و غیرمعمول در گردش حساب را تشخیص دهند. برای مثال، یک خانم خانه‌دار که معمولاً گردش حساب او در حد چند میلیون است، اگر ناگهان گردش میلیاردی داشته باشد، بانک با دقت بیشتری حساب او را بررسی می‌کند. بانک‌ها طبقه‌بندی‌هایی دارند که بر اساس شخصیت مالی مشتری، گردش حساب معمول را مشخص می‌کند و در صورت بروز موارد غیرمعمول، بررسی‌های بیشتری انجام می‌شود.
*برخی افراد برای افراد فاقد سابقه مالی، مثل کارتن‌خواب‌ها حساب باز می‌کنند و با پرداخت مبلغی به آنها، این حساب را اجاره می‌کنند. روند تشخیص حساب های اجاره ای درباره این نوع حساب‌ها چگونه است؟
تشخیص این موارد تقریبا غیرممکن است؛ مگر اینکه کارمند شعبه بانک متوجه این موضوع شود که البته طبق مقررات نمی‌تواند کار خاصی انجام دهد. زیرا بانک باید هر فردی که دارای مدارک مورد نیاز برای افتتاح حساب، مثل کارت ملی یا سیمکارت باشد، حساب باز کند.
بانک‌ها باید هرگونه فعالیت مشکوک را به مرکز مبارزه با پولشویی اعلام کنند
*بانک‌ها تا چه حد در رواج حساب های اجاره ای مقصر هستند؟ آیا سیستم نظارتی بانک‌ها می‌تواند از این مشکل پیشگیری کند؟
اشکالی که به فعالیت بانک‌ها برمی‌گردد آن است که موارد مشکوک را در زمان مقرر به مرکز مبارزه با پولشویی اطلاع نمی‌دهند. بانک‌ها باید سیستم‌های هوشمند خود را به گونه‌ای طراحی کنند که در صورت مشاهده چنین مواردی به موقع گزارش دهند. اگر بانک در زمان مقرر اطلاع ندهد، زمینه برای سوء استفاده فراهم می‌شود. بانک‌ها باید هوشیار باشند و هرگونه فعالیت مشکوک را به مرکز مبارزه با پولشویی اعلام کنند تا مراجع ذی‌ربط مثل وزارت اقتصاد یا بانک مرکزی بتوانند رسیدگی کنند.