چاپ

ندای لرستان - روزنامه سازندگی / «4 ملاحظه در باب غنی‌سازی» عنوان یادداشت روز در روزنامه سازندگی به قلم کوروش احمدی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
آینده نشان خواهد داد که آیا سه‌شنبه گذشته (30 اردیبهشت 1404) یک نقطه عطف در مذاکرات ایران و آمریکا تلقی خواهد شد یا خیر. کما اینکه رهبری سخنان مقامات آمریکایی در مورد توقف یا تعلیق غنی‌سازی در ایران را «یاوه» و «غلط زیادی» خواندند و به این ترتیب پذیرش چنین گزینه‌ای را قاطعانه رد کردند. اگرچه ترامپ و اعضای تیم امنیتی او از آغاز مذاکرات تا 14 اردیبهشت مواضعی نوسانی و ناهماهنگی داشتند اما از آن تاریخ، تحولی در سیاست آنها حاصل شد. در این روز ترامپ اعلام کرد که «چیزی کمتر از برچیده شدن کامل برنامه هسته‌ای ایران» را نخواهد پذیرفت و بعد از او نیز نمایندگان همه جناح‌ها در تیم او به شمول جی‎دی ونس، روبیو و ویتکاف کم و بیش همین معنا را تکرار کردند. در مورد دور بعدی مذاکرات، آقای عراقچی دیروز گفت که ایران مشغول بررسی برای شرکت یا عدم شرکت در دور بعدی است. مقامات آمریکایی علاوه بر اصرار بر توقف غنی‌سازی در ایران، ممکن است در دور آخر پیشنهاد کنسرسیومی را نیز داده باشند؛ با این شرط که محل استقرار تجهیزات مربوطه در خارج از ایران باشد. این شرطی است که ایران هرگز طی حدود 20 سال گذشته آن را نپذیرفته است. اکنون سوال این است که آیا این تحولات ممکن است موجب توقف مذاکرات شود. الزاماً نباید اینطور باشد. ملاحظاتی که در این مورد وجود دارد به شرح زیر قابل تلخیص است:
1. موضوع غنی‌سازی صفر که آمریکا به طور علنی مطرح می‌کند، ممکن است تنها یک موضع مذاکراتی باشد. به این معنی که طرح این قبیل مواضع حداکثری از سوی آمریکا تنها به عنوان تاکتیکی برای گرفتن امتیازاتی در حوزه‌های دیگر در مراحلی از مذاکرات مطرح شده باشد. در این صورت مذاکرات می‌تواند، ادامه یابد و امکان چانه‌زنی در مورد موضع آمریکا وجود خواهد داشت.
بازار
2. جزئیات در مورد مطالبه «غنی‌سازی صفر» بسیار مهم است. آیا منظور این است که سانتریفیوژها به شکلی که استقرار دارند، باقی بمانند و تنها تزریق گاز UF6 و چرخیدن آنها متوقف شود؟ طبعاً در چنین صورتی بازگشت آنها به مدار تولید در هر مقطعی ممکن خواهد بود. این به ویژه از آن جهت قابل توجه است که ترامپ در 14 اردیبهشت تنها از «برچیدن برنامه هسته‌ای ایران» صحبت و اضافه کرد که در مورد ادامه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران باید بررسی بیشتری انجام دهد. طی این دو هفته ویتکاف نیز همیشه تنها از «غنی‌سازی صفر» بدون پرداختن به جزئیات سخن گفته است. سوال این است که منظور از «غنی‌سازی صفر» تعلیق است یا توقف؟ اگر منظور تعلیق است، برای چه مدت؟ می‌دانیم که ایران یک بار در 1382 در قالب بیانیه سعدآباد، تعلیق «موقت» و «داوطلبانه» غنی‌سازی را با هدف «اعتمادسازی» و ضمن تاکید بر «حق ذاتی خود برای غنی‌سازی در داخل» پذیرفت. این تجربه ممکن است بتواند در این رابطه به کار آید.
3. مساله مهم‌تر این است که آمریکا در ازای «غنی‌سازی صفر» چه امتیازی حاضر است، بدهد. آیا آماده ‌است در ازای این امتیاز اساسی و محوری، متعهد به لغو کلیه تحریم‌های اولیه و ثانویه که می‌تواند تنها ما به ازای منطقی غنی‌سازی صفر باشد، بشوند. بدیهی است که نکات محوری دیگری مانند راستی‌آزمایی، دسترسی، بندهای غروب، نحوه حل مشکلات با آژانس، مساله مکانیسم ماشه و … نیز وجود دارد که باید در مرکز توجه قرار گیرند. با این حال، اگر مساله اصلی یعنی غنی‌سازی به نحوی حل شود، امکان حل شدن سایر مسائل نیز وجود خواهد داشت.
4. در صورت عدم امکان حل مساله غنی‌سازی، تلاش برای نیل به یک توافق موقت می‌تواند، راه‌حل دیگری باشد. یک توافق موقت امکان می‌دهد که فعلاً موضوع غنی‌سازی کنار گذاشته شود و به برخی مسائل آسان‌تر پرداخته شود و از این طریق امکانی برای کاهش تنش و اعتمادسازی فراهم شود. کاهش حجم و سطح غنی‌سازی از سوی ایران و کاهش تحریم‌ها می‌تواند در مرکز ثقل چنین توافق موقتی قرار گیرد.
اظهارات رهبری مبنی بر اینکه «گمان نمی‌کنیم به نتیجه برسد و نمی‌دانیم چه خواهد شد» به نظر می‌رسد که راه را برای تلاش‌های بیشتر و در قدم اول برگزاری دور پنجم مذاکرات برای اطلاع از جزئیات مد نظر طرف آمریکایی باز گذاشته است. نقش تیم مذاکره‌کننده ایرانی و نیز واسطه عمانی که اخیرا قطر نیز گویا به نوعی وارد این وادی شده بسیار مهم خواهد بود.