ندای لرستان - ظهور عصر کشاورزی در تقریباً 11 هزار و 500 سال پیش در خاورمیانه نقطه عطفی برای تاریخ بشر محسوب می‌شد و انقلابی را در رژیم غذایی و سبک زندگی انسان خردمند از زمان پیدایش در 300 هزار سال پیش در آفریقا رقم زد.

بقایای انسانی پیش از این تاریخ به ندرت یافت شده و کار دانشمندان را برای شناخت دقیق رژیم غذایی انسان‌ها قبل از انقلاب کشاورزی کمی سخت کرده است. حالا اما گروهی از محققان می‌گویند به نتایج تازه‌ای از زندگی انسان‌ها در آن دوره زمانی دست یافته‌اند.
پژوهشگران در آلمان برای تحقیق خود نشانه‌های شیمیایی موجود در استخوان‌ها و دندان‌های مختلف به‌جا مانده از هفت نفر مربوط به حدود 15 هزار سال پیش در غاری در خارج از روستای تافورالت در شمال شرقی مراکش را مورد بررسی قرار دادند.
تجزیه و تحلیل این بقایا وجود عناصری نظیر کربن، نیتروژن، روی، گوگرد و استرانسیم را ثابت کرد که نشان‌دهنده نوع و مقدار گیاهان و گوشت مصرفی آنها بود.
بقایای گیاهان خوراکی وحشی مختلف از جمله بلوط شیرین، دانه کاج، پسته، جو دوسر و حبوبات در بقایای این انسان‌ها یافت شد. دانشمندان می‌گویند وعده غذایی اصلی این انسان‌ها، بر اساس بقایای استخوانی کشف شده در غار، گونه‌ای حیوانی به نام «گوسفند بربری» بوده است.

آثار دانه کاج بر روی دندان‌های انسان‌های ماقبل عصر کشاورزی پیدا شده است
زینب موبتهج، محقق باستان‌شناسی در موسسه ماکس پلانک آلمان و نویسنده اصلی این مطالعه، می‌گوید: «تصور غالب این بوده است که رژیم غذایی شکارچیان عمدتاً از پروتئین‌های حیوانی تشکیل شده است. با این حال، شواهد تازه به دست آمده نشان می‌دهد که گیاهان بخش بزرگی از منوی غذایی شکارچیان را تشکیل می‌داده‌اند.»
بکلرویا ژائوئن، باستان ژئوشیمی‌دان در موسسه تحقیقات ملی فرانسه و یکی از نویسندگان مطالعه، در این باره گفت: «این مهم است زیرا نشان می‌دهد که احتمالاً چندین اجتماع انسانی در جهان قبل از توسعه کشاورزی شروع به گنجاندن مقدار قابل توجهی از گیاهان در رژیم غذایی خود کرده بودند.»
بقایای استخوانی یافت‌شده متعلق به انسان‌های فرهنگ باستانی ایبروماوروسی بودند، شکارچیانی که از حدود 25 تا 11 هزار سال پیش در بخش هایی از مراکش و لیبی زندگی می کردند. شواهد نشان می‌دهد که غار به عنوان محل زندگی و دفن آن‌ها بوده است.
به گفته محققان این افراد در بخش زیادی از سال از غار استفاده می‌کردند، امری که نشان‌دهنده سبک زندگی کم‌تحرک‌تر آنها و پرسه زدن کمترشان در طبیعت برای جستجوی منابع است.
حفره‌های دندانی این انسان‌ها که بیانگر مصرف گونه‌های گیاهی نشاسته‌ای است همچنین نشان می‌دهد آن‌ها از گیاهان وحشی که در فصول مختلف سال می‌رسیده‌اند استفاده می‌کردند.

انسان‌های شکارچی- گردآورنده عمدتا در غارها زندگی می‌کردند
به گفته محققان ممکن است شکارچی-گردآورنده‌ها در تمام طول سال گیاهان خوراکی را ذخیره می‌کرده‌اند تا بتوانند خودشان را در برابر کمبود فصلی شکار محافظت کنند و همینطور مطمئن شوند که می‌توانند در همه وقت سال به غذا دسترسی داشته باشند.
پژوهشگران دریافتند ایبروماوروسی‌ها فقط از گیاهان وحشی تغذیه می‌کرده‌اند. آن‌ها هرگز کشاورزی را توسعه ندادند و این تحول بزرگ بشری نسبتاً دیر به شمال آفریقا آمد.
دکتر موبتهج گفت: «احتمال دارد که این انسان‌ها گیاهان وحشی را زودتر از آنچه قبلاً تصور می‌شد وارد رژیم غذایی نوزادان خود کرده باشند.»
محققان با مقایسه ترکیب شیمیایی دندان دو نوزاد یافت‌شده، به تغییراتی در رژیم غذایی نوزاد در طول زمان پی‌ برده‌اند. آنان می‌گویند شواهد حاکی از مصرف غذاهای جامد در حدود 12 ماهگی بود، به طوری که نوزادان زودتر از حد انتظار برای یک جامعه قبل از کشاورزی از شیر گرفته شده بودند.
دکتر موبتهج اضافه می‌کند: «درک اینکه چرا برخی از گروه‌های شکارچی-گردآورنده به کشاورزی روی آوردند در حالی که برخی دیگر این کار را نکردند، می‌تواند چشم‌انداز ارزشمندی را در مورد عوامل محرک پدید آمدن کشاورزی در اختیار ما بگذارد.»