بزرگنمايي:

ندای لرستان- دیابت یک بیماری مزمن جدی و قابل پیشگیری است و این بیماری به عنوان یکی از چهار بیماری اصلی غیر واگیر شناخته می‌شود. در دهه‌های گذشته، شیوع دیابت در ایران و سایر کشورها افزایش یافته است.

به‌روز رسانی اطلاعات در مورد شیوع دیابت و پیش‌دیابت، برای تعیین اولویت‌ها و برنامه‌ریزی خدمات مراقبت بهداشتی، برای پیشگیری و کنترل این بیماری ضروری است. همچنین شواهدی وجود دارد از این‌که آگاهی از دیابت نقش زیادی در اجرای استراتژی‌های پیشگیری از این بیماری دارد و افزایش آگاهی عمومی در مورد دیابت و عوارض آن بسیار مهم است.

با توجه به اهمیت همین موضوع؛ جمعی از پژوهشگران دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در مطالعه‌ای به بررسی شیوع دیابت و پیش‌دیابت در ایران پرداختند و عوامل خطر اجتماعی و همچنین آگاهی و کنترل دیابت را مورد بررسی قرار دادند.

مطالعات آینده‌نگر اپیدمیولوژیک در ایران با عنوان (PERSIAN) از سال 2014 در سراسر کشور آغاز شده است و هدف از آن بررسی اپیدمیولوژیک بیماری‌های غیرواگیر و عوامل خطر و پیشگیری مرتبط با آن است.

در این مطالعه تمام قومیت‌های اصلی ساکن در مناطق جغرافیایی مختلف ایران مورد بررسی قرار می‌گیرند که این امکان را فراهم می‌کند تا طیف گسترده‌ای از عوامل همچون تنوع زیست‌محیطی، سبک زندگی، تفاوت‌های اجتماعی- اقتصادی و ... که ممکن است بر الگوی بیماری‌ها تاثیر بگذارد، مورد ارزیابی قرار گیرند. در این مطالعه 163 هزار و 770 ایرانی 35 تا 70 ساله از 18 منطقه جغرافیایی ایران در سال‌های 2014 تا 2020 بررسی شدند.

برای بررسی شرکت‌کنندگان در این تحقیق، یک پرسش‌نامه جامع شامل 482 پرسش در خصوص اطلاعات جمعیت‌شناختی افراد (شامل جنسیت، سن، منطقه شهری یا روستایی سکونت، وضعیت تاهل، تحصیلات و ...)، میزان درآمد، اطلاعات تن‌سنجی (شامل قد، وزن، دور کمر، دور باسن) و قومیت توسط افراد آموزش‌دیده تکمیل شد. همچنین نمونه خون افراد پس از 12 ساعت ناشتایی، برای اندازه‌گیری قند خون جمع‌آوری شد.

نتایج به‌دست آمده از این مطالعه نشان می‌دهد که در سال‌های 2014 تا 2020 شیوع کلی دیابت 15 درصد و شیوع کلی پیش‌دیابت 25.4 درصد برآورد شده است و نسبت افرادی که دارای دیابت کنترل‌شده هستند، به نسبت کم (41.2 درصد) است.

در سال 2014، شیوع جهانی دیابت 8.5 درصد بوده و این میزان در سال 2017 به 8.8 درصد و در سال 2019 به 9.3 درصد رسیده است. نتایج بررسی‌های این مطالعه حاکی از این است که شیوع دیابت در ایران به طور قابل توجهی بیشتر از تخمین جهانی در دهه‌های گذشته است. پژوهشگران این مطالعه می‌گویند که اگرچه تخمین بالاتر شیوع دیابت در این مطالعه ممکن است تا حدودی به دلیل محدوده سنی شرکت‌کنندگان باشد، اما نتایج نگران‌کننده است.

یافته‌های به‌دست‌آمده از این مطالعه حاکی از این بود که بیش از 79 درصد از افراد از دیابت خود آگاه بودند و نسبت آگاهی زنان مبتلا به دیابت از بیماری خود، بیشتر از مردان بود. حدود 41 درصد از بیمارانی که تحت درمان دیابت بودند، قند خون ناشتای کنترل‌شده داشتند و زنان بیشتر از مردان قند خون ناشتای کنترل‌شده داشتند.

در این مطالعه مشخص شد که سن بیشتر، چاقی، نسبت دور کمر به دور باسن و پیشینه قومی خاص، با خطر قابل توجه دیابت و پیش‌دیابت همراه است.

همچنین آگاهی از دیابت در افراد مسن، نسبت دور کمر به دور باسن و همچنین پیشینه قومی خاص به طور قابل‌توجهی با میزان آگاهی بالاتر، مرتبط بودند؛ اما کنترل قند خون بهتری نداشتند. شاخص ثروت و متاهل بودن نیز با نرخ بالاتر آگاهی از دیابت همراه بود، بدون این‌که تاثیری بر کنترل دیابت داشته باشد.

بررسی شیوع دیابت در مناطق مختلف ایران نشان داد که بیشترین شیوع دیابت به ترتیب در یزد (حدود 20.8 درصد) و کم‌ترین شیوع در ارومیه (حدود 8.3 درصد) مشاهده شده است. همچنین بیشترین شیوع پیش‌دیابت در ساری (حدود 42.8 درصد) و کم‌ترین شیوع در فسا (حدود 6.5 درصد) است.

این محققان پیشنهاد می‌کنند که سیستم مراقبت بهداشتی بر کنترل عوامل خطر اجتماعی جمعیت‌شناختی قابل اصلاح در دیابت، به‌ویژه در گروه‌های قومی پرخطر تاکید بیشتری داشته باشد.

پژوهشگران این مطالعه می‌گویند که این تحقیق اولین مطالعه‌ای است که شیوع دیابت را در اقوام اصلی ساکن در مناطق جغرافیایی ایران بررسی کرده است. به گفته این محققان این مطالعه محدودیت‌هایی داشته است؛ از جمله این‌که در این مطالعه تشخیص دیابت و پیش‌دیابت بر اساس قند خون ناشتا انجام شده و همچنین بین دیابت نوع یک و نوع دو تمایزی قائل نشده است.

در انجام این تحقیق جمعی از پژوهشگران دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران، تهران، گیلان، شهید صدوقی یزد، تبریز، زاهدان، جندی شاپور اهواز، شیراز، فسا، کردستان، ارومیه، بندرعباس، مازندران، سبزوار، شهرکرد، کرمانشاه، یاسوج، اردبیل، رفسنجان و نیشابور با یکدیگر مشارکت داشتند.

یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان « Nationwide Prevalence of Diabetes and Prediabetes and Associated Risk Factors Among Iranian Adults: Analysis of Data from PERSIAN Cohort Study» در مجله بین‌المللی «Diabetes therapy» منتشر شده است.