ندای لرستان - خرم آباد- هر بار که سیل قربانی می‌گیرد فعالان محیط‌زیست ازضعف آبخیزداری در پهنه‌های مختلف کشور می‌گویند، اما چه زمانی دغدغه ایجاد خواهد شد که قبل از این حجم خسارات و تلفات چاره اندیشی شود؟

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: بارش‌های سیل آسا در لرستان به ویژه در شهرستان الیگودرز خسارت‌هایی زیادی را به حوزه‌های مختلف کشاورزی، باغات، مزارع پرورش ماهی، زیرساخت‌ها و… وارد کرد.
غفلت از احداث سازه‌های کنترل سیلاب در لرستان
افزایش تغییر کاربری جنگل‌ها و مراتع استان به اراضی کشاورزی، تداوم استفاده از شیوه‌های سنتی در آبیاری اراضی، وقوع سیلاب، عدم اجرا و تکمیل پروژه‌های آبخیزداری و… از جمله آسیب‌ها به خاک این دیار است که موجب ابراز نگرانی متخصصان در این حوزه شده است.

در جریان وقوع سیلاب اخیر در شهرستان الیگودرز، بار دیگر غفلت از اجرای پروژه‌های آبخیزداری و احداث سازه‌های کنترل سیلاب در لرستان و لزوم احداث این طرح‌ها در استان خود را نشان داد، موضوعی که بر اساس اعلام متولیان و کارشناسان، اگر مورد توجه قرار بگیرد حجم زیادی از خسارت‌های سیلاب را کنترل و مدیریت می‌کند.
خسارت 1500 میلیاردی سیلاب به زیرساخت‌های الیگودرز
مهدی پازوکی مدیرکل مدیریت بحران استانداری لرستان در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به برآورد اولیه خسارت‌های سیلاب در شهرستان الیگودرز اظهار داشت: در جریان سیلاب، بالغ بر هزار هکتار از اراضی و محصولات کشاورزی شهرستان از بین رفته است.
وی با بیان اینکه همچنین 50 هکتار از باغات شهرستان الیگودرز در جریان سیلاب از بین رفته است عنوان کرد: بیش از 30 مزرعه پرورش ماهی با ظرفیت تقریبی هزار تن ماهی در شهرستان آسیب دیده‌اند.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری لرستان بیان داشت: 18 کیلومتر جاده بین مزارع و تقریباً بین 18 تا 20 کیلومتر از لوله‌ها و کانال‌های آبرسانی منطقه عشایری شهرستان الیگودرز از بین رفته است.
پازوکی با تاکید بر اینکه بیش از دو هزار رأس دام در شهرستان تلف شده است ادامه داد: برآورد اولیه ای که در حوزه‌های زیرساختی و مختلف شهرستان صورت گرفته، بر اثر سیلاب بالغ بر هزار و 500 میلیارد تومان خسارت وارد شده است.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری لرستان در ادامه سخنان خود با اشاره به پیگیری برای جبران خسارت‌های سیلاب افزود: امروز صبح برآورد اولیه خسارت‌ها را برای سازمان مدیریت بحران کشور ارسال کرده‌ایم.
پازوکی با اشاره به اینکه نماینده مردم الیگودرز در مجلس شورای اسلامی و استاندار لرستان نیز پیگیر این موضوع هستند ادامه داد: مدیریت ارشد استان تاکید کردند که خیلی سریع مستندات را آماده کنیم، خسارت‌ها را آماده و تحویل دهیم تا قبل از جلسه هیئت دولت به دست سازمان مدیریت بحران برسانیم و تأیید آن را بگیریم.
باید نسبت به آینده پیش‌قدم باشیم
فرهاد زیویار استاندار لرستان نیز در جریان بازدید از مناطق سیل زده الیگودرز تاکید کرد: باید نسبت به آینده پیش‌قدم باشیم و از هر حیث اطلاع رسانی و تعهدات لازم را به درستی انجام دهیم تا خسارات کمتری وارد شود.
وی با بیان اینکه دستگاه‌های اجرایی گزارش‌های خود را از خسارات که تهیه کرده‌اند در اسرع وقت به روز رسانی و قطعی کنند، افزود: همچنین یک نسخه از این گزارش را در اختیار دستگاه مدیریتی استان قرار دهند.
استاندار لرستان ادامه داد: همچنین این گزارش در اختیار فرمانداری قرار گیرند تا طی جلساتی به جمع‌بندی لازم رسیده و در اسرع وقت به وزارت کشور و دستگاه‌های تخصصی ارسال شوند تا قبل از تشکیل جلسه هیئت دولت در اختیار مرکز قرار گیرند.

وی عنوان کرد: تمامی دستگاه‌ها باید به نوعی احساس مسئولیت داشته باشند و در مواجهه با این‌گونه حوادث خود را مسئول بدانند.
استاندار لرستان تاکید کرد: امنیت جانی و مالی مردم مهم‌ترین اولویت ما است بنابراین تمامی دستگاه‌ها باید آمادگی لازم را داشته باشند تا دیگر شاهد حوادث ناگوار برای مردم نباشیم.
چالش زمین لغزش در الیگودرز
شیرزاد نجفی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان نیز با بیان اینکه مخاطرات طبیعی به واسطه غیرمترقبه بودن و تا حدود زیادی بدون هشدارهای قبلی همواره با خسارت همراه هستند، با مهر اظهار داشت: بدون شک امروز سیل و رانش زمین را می‌توان به خوبی پیش بینی و تا حدود زیادی با اتخاذ تدابیری از خسارات آن جلوگیری کرد چرا که اجرای عملیات آبخیزداری یکی از مناسب‌ترین روش‌های کاهش خسارات سیل و جلوگیری از رانش زمین است.
وی افزود: متأسفانه در این مناطق به علت شرایط زمین شناسی، توپوگرافی و اقلیمی، درجه بروز خطرات طبیعی بسیار بالا است و عدم توجه برخی از دستگاه‌ها در موضوع دوری از مناطق پرخطر، که در این مناطق طرح‌های اشتغالزا و توسعه‌هایی در دستور کار قرار می‌گیرد و هیچ گونه توجهی به تهدیدات طبیعی نشده و عملاً شاهد شکل گیری تأسیسات در مناطق پرخطر ازجمله حریم و بستر رودخانه‌ها و مناطق ناپایدار ازنظر حرکات توده‌ای هستیم.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان با اشاره به اینکه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان بیش از 15 سال است که بر روی مناطق زمین لغزشی به عنوان مناطق تولید رسوب مطالعاتی در دست اقدام دارد، اظهار کرد: در مسیر منتهی به روستای «دره چین» لغزش زمین رخ داده که شاید هیچکس باور نکند ولی بر اساس مطالعات انجام شده در اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان در شعاع 40 کیلومتری روستای «دره چین» الیگودرز در سطح بیش از 18 هزار و 408 هکتار مناطق زمین لغزشی فعال و نیمه فعال شناسایی شده است که لغزش حادث شده دقیقاً منطبق بر یکی از این مناطق بوده و می‌توان گفت تغییر کاربری اراضی یکی از مهم‌ترین دلیل فعال شدن آن در اثر بارش‌های اخیر است.
کمبود اعتبار برای اجرای طرح‌های آبخیزداری
نجفی ادامه داد: بر اساس تجربیات و پروژه‌های پایدارسازی انجام گرفته توسط معاونت آبخیزداری این اداره کل برای تثبیت هر هکتار زمین لغزش، اعتباری بیش از هزار میلیون ریال نیاز است که با توجه به وسعت مناطق زمین لغزشی به نظر می‌رسد بایستی در نحوه ارائه خدمات به مناطق روستایی تجدیدنظر و حتی الامکان با مکان یابی های دقیق و به دور از کانون‌های خطر نسبت به تجمیع روستاهای پراکنده مبادرت کرد.
وی با اشاره به پروژه‌های آبخیزداری در منطقه « شول آباد» تصریح کرد: به منظور اجرای عملیات آبخیزداری در مناطقی از حوضه آبخیز « شول آباد» و «کی گوران» به ازای هر هکتار، اعتباری بالغ بر 30 میلیون ریال نیاز است که متأسفانه علت ضعیف بودن اعتبارات بخش آبخیزداری در استان و کشور در حال حاضر به ازای هر هکتار به طور متوسط 10 میلیون ریال است، تنها 30 درصد از اعتبار واقعی است و این موضوع باعث شده روند اجرای عملیات آبخیزداری در این منطقه و سایر مناطق بسیار کند، زمان بر و عملاً غیرمفید باشد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان به بروز خسارات زیاد به تأسیسات پرورش ماهی در منطقه «کی گوران» و سایر مناطق اشاره کرد و یادآور شد: در برخی مواقع، قرارگیری این مراکز در بستر رودخانه باعث افزایش ریسک آسیب پذیری می‌شود و بایستی در این خصوص تجدید نظر کرد.
لزوم احداث سازه‌های کنترل سیل
نجفی عنوان کرد: در حوضه آبخیز منتهی به روستای « کیگوران » با مساحت هزار و 144 هکتار ضریب تولید رواناب در حالت عادی بیش از 65 و در سیل اخیر بیش از 90 درصد بوده است این در حالیست که هواشناسی استان میزان بارش در منطقه « شول آباد» را 12 میلیمتر اعلام کرده و در اثر این بارش بیش از سه میلیون مترمکعب رواناب تولید شده است که عملاً بیش از 90 درصد بارش به رواناب تبدیل و باعث بروز سیل شده است.
وی در ادامه بیان کرد: با اجرای عملیات آبخیزداری و احداث سازه‌های کنترل سیل می‌توان رواناب‌های این چنینی را تا حدود زیادی کنترل کرد که البته این امر توجه خاص مسئولین به اعتبارات بخش آبخیزداری را می‌طلبد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان با بیان اینکه در حوضه آبخیز « شول آباد» با مساحت 43 هزار هکتار به منظور تکمیل عملیات آبخیزداری بیش بینی شده حداقل اعتباری بالغ بر 90 میلیارد تومان نیاز است، گفت: بخش زیادی از استان در معرض مخاطرات محیطی از جمله سیل قرار دارد که به منظور کاهش خسارات ناشی از سیل تنها در سطح 20 درصد از مساحت‌های آبخیز پنج شهرستان بحرانی استان حداقل اعتباری بالغ بر 126 میلیارد تومان نیاز است.

نجفی تصریح کرد: تنها راه برون رفت و کنترل سیلاب و رانش، اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان داری در مناطق بالادست حوزه‌های آبخیز است.
به هر روی، پیشگیری از بروز سیلاب و بحران نیازمند برنامه ریزی منسجم و همکاری همه دستگاه‌ها است، اما در این بین لزوم احداث طرح‌های آبخیزداری و سازه‌های کنترل سیلاب در لرستان ضرورتی انکار ناپذیر است و می‌طلبد با اختصاص اعتبارات لازم و همچنین ورود جدی تر متولیان امر، اقدامات لازم برای جلوگیری از به خطر افتادن جان مردم و همچنین از بین رفتن زیرساخت‌ها در استان صورت گیرد.