بزرگنمايي:
ندای لرستان- پروانه جوانه‌خوار یکی از مهمترین آفات برگخوار بلوط در جنگل‌های زاگرس
محسوب می‌شود که متاسفانه تاکنون 50 هزار هکتار از سطح جنگل‌های لرستان
را آلوده کرده است.
در این خصوص مجید توکلی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و
منابع طبیعی لرستان با بیان اینکه منطقه رویشی زاگرس در طی چند دهه اخیر
با عوامل تهدیدکننده متعددی روبرو شده است، عنوان کرد: یکی از مهمترین این
عوامل که نقش بسیار مهمی در خشکیدگی درختان بلوط داشته است برگ‌خواران
هستند که جوانه‌خوار سبز کلیدی‌ترین آنهاست.
عرصه فعالیت آفت کرم جوانه‌خوار بلوط در حال افزایش است
وی با بیان اینکه این آفت در عرصه‌های بسیار متعدد و مناطقی متفاوت از
هم وجود دارد، ادامه داد: خسارت‌زایی این آفت در کنار سایر عوامل برگخوار
بسیار شدید و تاثیرگذار است بطوریکه طی چند سال اخیر شاهد طغیان‌های
متعدد بوده و هستیم و متاسفانه عرصه فعالیت این آفت هر ساله در حال گسترش
است.
توکلی بیان کرد: حضور این آفت به همراه سایر آفات برگخوار پیامدهای
بسیار بدی برای درختان بلوط به دنبال داشته که می‌توان به کاهش رشد درختان
و پذیرش آفات و بیمارگرهای ثانویه اشاره کرد.
آینده بسیار وخیمی در انتظار درختان بلوط است
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان
تصریح کرد: متاسفانه درختانی که مدام در طول چندسال با این آفات روبرو می
شوند مستعد زوال بلوط می‌شوند.
وی تاکید کرد: بر دستگاه‌های متولی امر لازم و ضروری است که
برنامه‌ای کنترلی مناسب با محیط زیست، منسجم و براساس دستور العمل مشترک
داشته و حتماً باید در فکر مدیریت این آفات باشند وگرنه آینده بسیار وخیمی
در انتظار درختان بلوط است.
منابع طبیعی لرستان تمایل و اراده‌ای برای مبارزه با آفت کرم جوانه‌خوار بلوط ندارند
دکتر اسدالله حسینی چگنی، دکترای حشره‌شناسی در این خصوص به ایسنا
گفت: با همکاری دکتر توکلی طرحی نو و ویژه برای کنترل شب پره جوانه‌خوار
سبز بلوط (تورتوریکس ویریدانا) ارائه کردیم و مورد پذیرش کمیته ارزیابی فنی
سازمان مدیریت استان قرار گرفته و 140 میلیون برای آن در سال اول اختصاص
یافته و برای سال دوم نیز قول مساعد برای تامین اعتبار داده شد.
وی ادامه داد: بعد از فراز و فرودهای ویژه محققان در کشور که برای یک
طرح تحقیقاتی نیاز به کفش آهنین دارند ما نیز این مراحل را پشت سرگذاشتیم
که در مرحله شروع کار متاسفانه مدیرکل منابع طبیعی لرستان، معاون حفاظت،
حمایت و معاون برنامه‌ریزی و توسعه این اداره کل به دلیل ناهماهنگی درون
سازمانی و ضعف در تصمیم‌گیری نتوانستند به موقع بودجه لازم مصوب طرح را که
در حساب منابع طبیعی لرستان وجود داشت برای محققان واریز کنند و لذا فصل
مناسب فعالیت لارو آفت از دست رفت.
حسینی عنوان کرد: در نهایت نیز بعد از رایزنی‌های متعدد قرار شد امسال
فقط روی موضوع آفت کار کنیم که آن هم به دلیل عدم واریز هزینه طرح، از سوی
اداره کل منابع طبیعی لرستان هنوز محقق نشده است.
مجری طرح بررسی زیست‌شناسی و راهکارهای کنترل آفت سبز جوانه خوار بلوط
در لرستان تصریح کرد: گویی مدیران این اداره کل تمایل و اراده‌ای برای
انجام این پروژه مهم نداشته و با توجه به اینکه در آستانه تغییر و تحولات
مدیریتی هستیم بیم از تغییر بانیان وضع موجود اجازه آزادسازی منابع مالی
این طرح را ندارند.
دستگاه‌های نظارتی به موضوع امنیتی جنگل‌بلوط ورود شایسته داشته باشند
وی خاطرنشان کرد: امیدواریم دستگاه‌های نظارتی مانند دیوان محاسبات و
سازمان بازرسی در این موضوع خطیر و واقعاً امنیتی برای جنگل‌های بلوط ورود
شایسته‌ای داشته باشند.
حسینی با بیان اینکه متاسفانه امسال هم به مثابه سالیان قبل و قبل‌تر
هیچ اقدام جدی و مهمی برای کنترل آفت به جز محلول پاشی‌های لکه‌ای و موردی
که بیشتر جنبه نمایشی داشته و برای کاستن اعتراض‌های مردمی، سمن‌ها و ...
رفع تکلیف، انجام نشده است، یادآور شد: امسال وضعیت طغیان آفات شدت یافته و
با بارندگی‌های اخیر این آفت افزایش داشته و درختان بلوط دچار آسیب ناشی
از کرم جوانه‌خوار بلوط شدند.
عضو هیات علمی دانشگاه لرستان بیان کرد: تفاوت بین درختان در منطقه
چگنی نشاندهنده طغیان انواع برگ‌خواران بلوط است و چنانچه این آفت در طول
سالیان متوالی طغیان داشته باشد بلوط را ضعیف و آن را به سمت زوال سوق
می‌دهد.
طغیان آفات در زاگرس
در این خصوص دکتر محسن ارسلانی، اقلیم‌شناس و پژوهشگر جنگل‌های بلوط
زاگرس بیان کرد: طی دو دهه گذشته جنگل‌های بلوط زاگرس در ایران با آفات
متعددی مواجه شده‌اند؛ مهمترین این آفات، قارچ زغالی بوده که در بازه
زمانی کوتاهی منجر به مرگ درخت می‌شد و گستره پهناوری از زاگرس را تحت
تاثیر قرار داد.
وی ادامه داد: لورانتوس آفت دیگری است که درختان کهنسال و ضعیف را
برای رشد و تکثیر خود انتخاب می‌کند و پروانه جوانه‌خوار نیز با تغذیه از
برگ‌ها در اوایل فصل رویش منجر به کاهش تاج پوشش درختان بلوط می‌شود و بر
رویش آنها تاثیر منفی می‌گذارد.
این اقلیم‌شناس و پژوهشگر جنگل‌های بلوط زاگرس با بیان اینکه هر سه
این آفات همزاد درختان بلوط هستند و در صورت فراهم شدن شرایط بهینه محیطی
برای فعالیت آنها، در داخل جنگل‌های بلوط زاگرس گسترش می‌یابند، تصریح
کرد: نتایج مطالعات اخیر نشان داده که همزمان با نوسانات بلند مدت اقلیمی
در قالب خشکسالی‌های شدید و همچنین افزایش دمای فصلی این آفات در زاگرس
طغیان کرده‌اند.
ارسلانی تاکید کرد: مطالعات آناتومی که بر روی بافت چوبی درختان بلوط
انجام شده نشان داده که درختان بلوط در طی دو دهه اخیر که نوسانات اقلیمی
تشدید شده‌اند با تولید بافت چوبی کمتر و افزایش تعداد آوندهای خود تلاش
کرده‌اند که با تنش‌های رطوبتی در زاگرس سازگاری پیدا کنند.
وی گفت: متاسفانه فعالیت‌های مخرب انسانی در این عرصه‌های جنگلی
همزمان با شدت یافتن نوسانات اقلیمی منجر به کاهش مقاومت درختان بلوط شده و
طی سال‌های اخیر صدها هکتار از آنها از بین رفته است.
فعال شدن پاتوژن قارچ‌ها و پروانه جوانه‌خوار در جنگل‌های بلوط
این پژوهشگر جنگل‌های بلوط زاگرس با بیان اینکه افزایش دمای زمستانه
طی سال‌های اخیر منجر به فعال شدن پاتوژن قارچ‌ها و همچنین گسترش جمعیت
آفاتی مثل پروانه جوانه خوار بلوط شده است، افزود: پروانه جوانه‌خوار در
مقیاس محلی با حذف جوانه‌های بلوط مانع از شکل‌گیری کامل تاج پوشش شده و در
رویش آن اختلالاتی ایجاد می‌کنند ولی به تنهایی منجر به خشکیدگی درخت بلوط
نمی‌شود.
ارسلانی با اشاره به اینکه در طغیان آفات ذکر شده، نوسانات اقلیمی
بسیار تعیین کننده بوده‌اند، اظهار کرد: مادامی که عوامل طغیان کننده این
آفات در محیط وجود داشته باشند متاسفانه این آفات همزاد بلوط باقی خواهند
ماند و راهکارهایی نظیر محلول پاشی یا راهکارهای مکانیکی برای حذف این آفات
در رویشگاه زاگرس فاقد کارایی لازم بوده و در عین حال منجر به افزایش
مخاطرات جدی برای صدها هزار زیسمند دیگر در این زیست بوم می‌شود.
وی تصریح کرد: متاسفانه اقدامات غیرعلمی و غیرکارشناسی در سال‌های
اخیر در مواجه با این آفات منجر به آسیب‌های بیشتر به رویشگاه زاگرس شده
است؛ از جمله این اقدامات غیرکارشناسی حذف پایه‌های آلوده درختان خشکیده به
قارچ از جنگل و همچنین حذف سرشاخه‌ها برای مقابله با آفت لورانتوس بوده که
منجر به آسیب جدی به خاک رویشگاه و کارکرد حفاظتی این رویشگاه جنگلی شده
است.
رویشگاه زاگرس باغ میوه نیست که سمپاشی شود
این پژوهشگر جنگل‌های بلوط زاگرس عنوان کرد: با گسترش پروانه
جوانه‌خوار اخیرا سمپاشی در زاگرس شدت گرفته که متاسفانه مسئولین مربوطه
رویشگاه زاگرس را با یک باغ میوه اشتباه گرفته‌اند.
وی افزود: این سمپاشی‌ها در حالی انجام می‌شود که حتی هیچ مقیاس کمی
از طرف سازمان جنگل‌ها و مراتع برای مناطق درگیر آفت ذکر نشده و یا یک
پایلوت موفق برای این محلول پاشی وجود ندارد.
ارسلانی تصریح کرد: لازمه چنین اقداماتی در یک زیست بوم انجام
پژوهش‌های دقیق آزمایشگاهی و در نظر گرفتن تمام جوانب احتمالی آن است که
متاسفانه ضعف بنیادی در ساختار سازمان‌های متولی برای انجام
برنامه‌ریزی‌های لازم در زمینه مدیریت اصولی جنگل، صرفا منجر به اقدامات
فیزیکی و مکانیکی برای مقابله با این بحران‌های زیست محیطی شده است.
ضرورت احیای قرق در سرتاسر زاگرس برای حداقل یک دهه
این پژوهشگر و اقلیم‌شناس لرستانی دانشگاه ارلانگن- نورنبرک آلمان
گفت: راهکار اصلی برای جلوگیری از نابودی کامل درختان بلوط و شکل‌گیری
بیابان‌های زاگرسی احیای قرق در سرتاسر زاگرس برای حداقل یک دهه است.
وی خاطر نشان کرد: وضعیت موجود حاصل چند دهه مدیریت غیرعلمی ادارات
منابع طبیعی و اعمال فشارهای خارج از توان اکولوژیکی این رویشگاه است و
فاجعه‌ای را که طی چند دهه ایجاد شده را نمی‌توان با قطع سر شاخه‌ها یا
سمپاشی درختان مدیریت کرد بلکه با تقویت پوشش گیاهی و کمک به زاداوری
بلوط‌ها می‌توان به آنها در کاهش اثرات تنش‌های دمایی و رطوبتی کمک کرد و
لازمه آن حذف تمام فعالیت‌های مخرب انسانی در رویشگاه بلوط زاگرس است.
ضرورت ماندگاری رطوبت پاییزه و زمستانه در رویشگاه زاگرس
ارسلانی اضافه کرد: هر راهکار مکانیکی یا شیمیایی برای مقابله با
خشکیدگی و آفات بلوط‌ها در زاگرس صرفا اتلاف وقت و از دست دادن زمان برای
مدیریت اصولی این درختزارها خواهد بود.
وی بیان کرد: برای کمک به افزایش مقاومت جنگل‌های بلوط زاگرس در برابر
تنش‌های دمایی و رطوبتی در حال وقوع و آفات ذکر شده، باید تمرکز اصلی بر
روی ماندگاری حداکثر رطوبت پاییزه و زمستانه در رویشگاه زاگرس انجام شود که
برای این امر حفظ و تقویت پوشش گیاهی از کلیدی‌ترین فاکتورها در این
رویشگاه محسوب می‌شود.
بالغ‌بر 15 میلیارد ریال مبارزه با کرم آفت جوانه‌خوار بلوط در لرستان در نظر گرفته شده است
در این خصوص بهروز دریکوند، معاون حفاظت و امور اراضی منابع طبیعی و
آبخیزداری لرستان بیان کرد: کرم جوانه‌خوار، آفتی است که هر سال از اواخر
اسفندماه و شروع فصل بهار با تغذیه از جوانه درختان بلوط شروع به فعالیت
می‌کند.
وی افزود: از بین رفتن جوانه‌ها و برگ‌های درختان توسط آفت جوانه خوار
مهمترین آسیب بوده که باعث وارد شدن تنش‌های فراوان به درخت و تکرار آن
در سال‌های دیگر، سبب خشکیدگی درخت بلوط می‌شود.
بهروز دریکوند، با بیان اینکه، کار محلول پاشی بر ضد آفت جوانه‌خوار
بلوط از اواخر اسفندماه در لرستان شروع و تا پایان فروردین ادامه داشته
است، افزود: بالغ‌بر 15 میلیارد ریال از محل اعتبارات ملی برای مبارزه با
کرم آفت جوانه‌خوار بلوط در لرستان در نظر گرفته شده است.
دریکوند با بیان اینکه کار مبارزه با این آفت با محلول پاشی در
کانون‌های شناسایی شده آن در سطح جنگل‌های 9 شهرستان استان انجام شده است،
اضافه کرد: کار مبارزه با این آفت از سال 89 در کشور آغاز شده و هر سال در
سطح جنگل‌های بلوط 11 استان زاگرس‌نشین اجرا می‌شود، اما نیاز است در خصوص
اعتبارات به لرستان توجه بیشتری شود.
کرم جوانه‌خوار بلوط 50 هزار هکتار از سطح جنگل‌های لرستان را آلوده کرده است
در این خصوص شیرزاد نجفی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان با
اشاره به اینکه لرستان مقام اول جنگل در زاگرس و مقام دوم در کشور را
دارد، عنوان کرد: 43 درصد جنگل، 32 درصد مرتع و 25 درصد زراعت وجود دارد.
این مقام مسئول خاطرنشان کرد: 563 هزار و 798 هکتار معادل 46 درصد
جنگل‌های لرستان دچار زوال بلوط هستند و این درحالیست که کرم جوانه‌خوار
بلوط از اوایل اسفندماه هر سال تا اوایل خردادماه به فعالیت خود ادامه
می‌دهد.
وی تصریح کرد: متاسفانه کرم جوانه‌خوار بلوط 50 هزار هکتار از سطح جنگل‌های لرستان را آلوده کرده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تخریب اراضی ملی توسط خطوط گاز و
نفت، عدم تمکین اداره راه و شهرسازی و امور آب مبنی بر عدم پرداخت خسارت و
عدم تخصیص اعتبار زوال بلوط، پروانه برگخوار و لورانتوس را مسائل و مشکلات
پیش روی منابع طبیعی اعلام کرد.
ظاهرا اراده‌ای قوی برای کنترل آفت
جوانه‌خوار سبز بلوط وجود ندارد و با توجه به گزارش‌های میدانی شدت و وسعت
خسارت‌زایی آفت جوانه‌خوار سبز بلوط به عنوان یکی از کلیدی‌ترین آفات
جنگلی، این درخت را در معرض خطر زوال و انقراض قرار داده و ضرورت دارد عزم و
اراده بیشتری در مسئولین ذیربط به ویژه در اداره کل منابع طبیعی لرستان
برای این مهم ایجاد شود.